حالت سكوت مسلمان در برابر كارى كه به اعتقاد او باطل و مخالف فرمان خدا و پيامبر او مى‌باشد تعبير كرد. اين حالت يكى از پيامدهاى ناگوار سقيفه بود كه از ترك امر به معروف و نهى از منكر ناشى مى‌گرديد. فراگير شدن چنين حالتى در جامعه، سرانجام به نتايج تلخ فراوانى مى‌انجاميد كه بدترين آن‌ها نگرش واژگونه است، كه انسان مسلمان، باطل را حق و حق را باطل مى‌بيند. رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم پيوسته امّت اسلامى را از چنين حالتى، كه با ترك امر به معروف و نهى از منكر پديد مى‌آيد، برحذر مى‌داشت. در محتواى اين حديث شريف نبوى، بايد تأمل بورزيم تا بدانيم كه چگونه اين حالت امّت، از بد به بدتر منجر مى‌گردد تا آن كه واژگونى به درجه «نگرش معكوس» مى‌رسد.

امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم نقل مى‌كند كه فرمود: چگونه خواهيد بود، آن‌گاه كه زمان شما فاسد و جوانان شما فاسق گردند و شما امر به معروف و نهى از منكر نكنيد؟ عرض شد: يا رسول الله آيا چنين چيزى مى‌شود؟ فرمود: آرى و بدتر از آن، چگونه خواهيد بود آن‌گاه كه به منكر امر و از معروف نهى كنيد؟ عرض شد: يا رسول الله، آيا چنين چيزى مى‌شود؟ فرمود: و بدتر از آن؛ چگونه خواهيد بود، آن‌گاه كه معروف را منكر و منكر را معروف ببينيد؟! [1]

پيدايش پديده ضعف روحى در امّت را، بلافاصله پس از سقيفه مى‌توان مشاهده كرد؛ و آن هنگامى بود كه بيش‌تر انصار و برخى از مهاجران در اعتراض به نتايج سقيفه، در مدينه [از سياست‌] كناره گرفتند و از سستى در حق «جانشين شرعى» پشيمان گشته تأسف مى‌خوردند. ولى با وجود اين، هنگامى كه «وصى شرعى» رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم يعنى حضرت على عليه السلام، با استناد به اين كه مردم نخستين بار در روز غدير با او بيعت كرده‌اند، براى بركنار ساختن خطاكار مخالف با رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم آنان را به قيام فراخواند، حضرت را همراهى نكردند. [2] درباره اين كندى مردم، روايت‌هاى بسيارى نقل شده است كه در يكى از آن‌ها چنين آمده است: هيچ كدام از مهاجران و انصارى كه در جنگ بدر شركت داشتند نماندند، مگر آن‌كه على عليه السلام به خانه‌هاشان رفت و به آنان فرمود كه فردا صبح با

[1] - كافى، ج 5، ص 59، حديث 14.

[2] - ر. ك. الغدير، 1.