پيروزى نهايى برسد ولى نيرنگِ بر نيزه كردن قرآن‌ها كه عمروعاص آن را ابتكار كرد و نادانى و تحجّر فكرى خوارج آن را قرين موفقيت ساخت، آن حضرت را به پذيرش ماجراى نمايشى تحكيم وادار كرد؛ و اين رويارويى با نتيجه‌اى غير قطعى به پايان رسيد.

پس از شهادت اميرالمؤمنين على عليه السلام، امام حسن عليه السلام زمام امور را به دست گرفت؛ و با معاويه به منازعه برخاست. اما رويارويى او بيش از چند ماه طول نكشيد؛ زيرا طى اين مدت امّت اسلامى نشان داد كه از جنگ نفرت و به دنياى معاويه گرايش دارد؛ و به اهل حق بى‌اعتنا است. با مشاهده اين شرايط، امام عليه السلام به ناچار صلح را پذيرفت و حكومت را به معاويه واگذارد.

از آن پس كارها به نفع معاويه سامان گرفت و همه جهان اسلام زير سلطه او درآمد؛ و به اين ترتيب جريان نفاق بار ديگر سلطه‌اش را در قالب شخصى كه در ميان رهبران جريان نفاق زيرك‌ترين و دشمنى او نسبت به اسلام از ديگران شديدتر بود، يعنى معاوية بن ابى‌سفيان دوباره به دست آورد.

پيامدهاى دوران معاويه‌

پيامدهاى روزگار بلند حكومت معاويه گوياى بخت بلند و طالع باشكوه اوست و در سرنوشت اسلام و مسلمانان تأثيرهاى مهمى نهاد كه به‌مواردى ازآن دراين‌جا اشاره مى‌گردد.

1- تبديل شدن حكومت از خلافت به پادشاهى‌

معاويه از هنگام به دست گرفتن زمام امور شام همانند پادشاهى آزاد در آن تصرف مى‌كرد. هر چه مى‌خواست انجام مى‌داد و بى آنكه در كارش نظارتى باشد يا كسى از او حساب بكشد هر طور كه مى‌خواست خرج مى‌كرد. همه اين كارها با پشتيبانى خليفه دوم انجام مى‌شد. هنگامى كه معاويه در شام با موكبى بزرگ به استقبال وى آمد، عمر از آن شكوه به شگفت آمد و سببش را از معاويه جويا شد. او پاسخ داد: «يا اميرالمؤمنين، ما در سرزمينى هستيم كه جاسوسان دشمن در آن بسيارند. بنابر اين لازم است كه عزت حكومت را چنان آشكار كنيم كه نشان عزت اسلام و مسلمانان باشد و دشمنان را بترساند. اگر فرمان دهيد به اين كار ادامه مى‌دهم و اگر باز داريد، دست مى‌كشم». عمر