ابن دباغ (ابوالولید)

ابوالولید، یوسف بن عبدالعزیز بن یوسف بن عمر لخمی مرسی دباغ، از اهالی «اوندا»، از نواحی بلنسیه بود. وی مورخ، محدث و در زمان خود محدث و مفتی اندلس بود. از آثار اوست: طبقات المحدثین و الفقهاء. در 65 سالگی درگذشت. 3

ابن غانیه (محمد)

محمدبن علی بن یوسف مسوفی معروف به ابن غانیه. وی فرمانروای [جزیره] میورقه و توابع آن در اندلس بود. ابن غانیه با برادر بزرگ تر خود یحیی بن علی (متوفای 543ق) در مراکش زیست و چون یحیی در سال 520ق به عنوان حاکم قرطبه برگزیده شد، وی را به فرمانروایی بعضی از نواحی قرطبه گماشت. پس از درگذشت یحیی و فروپاشی دولت مرابطون، محمد که از یاران آنان بود، روزگارش پریشان شد و به شهر دانیه رفت. از آنجا به همراه نزدیکان و خاندان خویش، دریا را پشت سر نهاد و به میورقه رفت و آنجا را با دو جزیره اطراف آن (مینورقه و یابسه) تصرف کرد و دولت مستقلی در جزایر معروف به جزایر شرقی به نام جزایر بالیار پی افکند. وی به شیوه مرابطون، به نام عباسیان خطبه می خواند و در آنجا ماندگار بود تا درگذشت. 4

ابن قسّی

احمدبن حسین بن قسی از اهالی شِلب. وی اسپانیایی الاصل و از دورگانی بود که با وجود پذیرش اسلام، دوستی خود را با هم نژادانشان حفظ کرده بودند. او نخست بازرگان بود و به شعر و ادب تمایل داشت؛ سپس مسلک تصوف را برگزید و تمام دارایی خود را بخشید. مدتی به عزلت و انزوا روی آورد و به تدریس کتاب های غزالی پرداخت. مرابطون نقابدار او را از تدریس آن کتاب ها منع کرده بودند و پس از مدت زمانی کوتاه گروه بسیاری از مریدان گردش آمدند. او خود را امام آنان خواند. مریدان آن قدر دوستش داشتند و شیفته اش بودند که در برابر او تسلیم محض شدند. در آغاز سال 539ق / 1144م مجالس درس و وعظ خود را در مسجد اشبیلیه تشکیل داد و به یک رهبر ملی تبدیل شد. وی اندلسیان [مسلمان] را به رهایی از سلطه مرابطون و تأسیس حکومتی مستقل برای خود در اندلس دعوت می کرد.

نخستین اقدام او، غلبه بر شلب و یابره، سپس بر قلعه مستحکم «مارتله» بود و آن قلعه را پایگاهی برای بسیج نیروهای خود و اجرای طرح هایش قرار داد. این زمانی بود که موحدون بر مرابطون در مغرب پیروز شده بودند. ابوزکریایحیی بن غانیه، فرمانده بزرگ مرابطون در اندلس از مواجهه با او ناتوان شد و ابن قسی او را شکست داد و بر قلعه هایی که در تصرف مرابطون بود، چیره شد و آنان را از آنجا بیرون راند و به هر کس از آنان که دست یافت، کشت و حکومتی به ریاست خود پی ریزی کرد و به القاب فرمانروایان ملقب شد و لقب عزیز باللّه بر خود نهاد. شورش او در هر جاکه مرابطون بودند، گسترش یافت. این امر به موحدون اجازه داد بر اندلس چیره شوند و حکومت شلب را به او واگذاشتند و تمایل او به حاکم اسپانیایی «قلنبریه» باعث خشم مردم شلب شد؛ ازاین رو وارد قصر او شدند و او را کشتند. 5

حجازی

علی بن محمد حجازی. وی پزشک بود. در بیهق نزدیک نیشابور اقامت داشت و به علوم عقلی آگاه بود و از شاگردان عمر خیام بود. کتابی در حکمت به نام اتسز پسر محمد ملک عادل خوارزمشاه تألیف کرد و به نام سلطان سنجر سلجوقی کتابی در افتخارات ترکان نوشت و نیز رساله هایی در طب و درمان امراض دارد. 6

پی نوشت ها:

[1] پنج شنبه اول محرم 546ق / 19 آوریل 1151م؛ سه شنبه 22 رمضان 546ق / اول ژانویه 1152م.

[2] الخریدة (بخش عراق)، ج 2، ص 186؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص291.

[3] العبر، ج 4، ص126؛ شذرات الذهب، ج 4، ص 142؛ ابن بشکوال، الصله، ص621؛ الاعلام، ج9، ص314.

[4] الاستقصاء، ج3، ص159؛ دایره المعارف الاسلامیه، ذیل «ابن غانیه محمد»؛ الاعلام، ج7، ص164.

[5] الحله السیراء، ص307 ـ 309؛ تاریخ الاندلس فی عهدالمرابطین و الموحدین، ص207 ـ 209.

[6] تاریخ حکماءالاسلام، ص139؛ الاعلام، ج5، ص149.

547 ق / 1152 ـ 1153م1

رویدادها

دولت سلاجقه عراق: درگذشت سلطان مسعود پسر محمد پسر ملک شاه و جانشینی برادرزاده اش معین الدین ملک شاه پسر محمود پسر ملک شاه.

تأسیس دولت غوریان در افغانستان: برپایی این دولت به ریاست علاءالدین حسین پسر جهانسوز. وی پیش از این کوه های غور را تصرف کرده بود و مقر سلطنت خود را شهر فیروزکوه قرار داد.

علاءالدین ولایتعهدی را به برادرزاده اش، غیاث الدین محمد، داده و دخترش را به کابین او درآورد.

مملکت بیت المقدس: تاج گذاری بالدوین سوم، پسر ملک فولک، پس از رسیدن به 23 سالگی به عنوان پادشاه بیت المقدس. وی مادرش «میلیسند»، دختر بالدوین دوم، بود. پس از مرگ شویش