عادل بن سلاّر

ابوالحسن علی بن سلار ملقب به ملک عادل سیف الدین و در بعضی از منابع از او به عنوان ابومنصور علی اسحاق معروف به ابن سلاّر یاد شده است. وی از نژاد کرد و وزیر ظافر فاطمی، حاکم مصر بود. او باشهامت، شجاع و دوستدار دانشمندان و نیکان بود؛ ولی در کنار این صفات، روشی ستمگرانه و غروری شکننده داشت. مردم را به جرم های کوچک کیفر می داد. در دوران او در سال 509ق از افریقیه (تونس) ابوالفضل عباس بن ابی الفتوح به همراه همسرش «بلاّرو»، دختر قاسم بن تمیم بن معزبن بادیس، و کودک شیرخوارش به مصر آمدند و چون ابوالفتوح درگذشت، عادل بن سلاّر، همسر وی، مادر فرزندش عباس را به ازدواج خود درآورد و عباس در خانه ناپدری خود ابن سلاّر بزرگ شد. چون عباس به جوانی رسید، ازدواج کرد و صاحب فرزندی به نام نصر شد. مادربزرگش عهده دار تربیت او در خانه عادل بن سلاّر شد و عادل به او مهر می ورزید و او را پاس می داشت.

عباس به وزارت چشم طمع دوخت و پسرش نصر را تحریک کرد که عادل را بکشد. نصر، او را در بسترش کشت و عباس وزارت را بر عهده گرفت و ملقب به افضل رکن الدین شد. 13

قطان مروزی

ابوعلی، حسن بن علی بن محمد قطان عین الزمان مروزی. وی پزشک، حکیم، مهندس و ادیب بود. اصل او از بخارا، و تولد و مرگش در مرو بود و به آنجا منتسب است. هنگامی که غزها بر مرو چیره شدند، او را دستگیر کردند. او آنان را دشنام داد و آنان خاک در دهان او ریختند تا مرد. الدوحه در انساب و رسائل فی الطب از آثار اوست. در 83 سالگی درگذشت. 14

محمدبن یحیی نیشابوری

ابوسعد، محمدبن یحیی بن منصور نیشابوری محیی الدین فقیه شافعی. وی نزد حجت الاسلام ابوحامد غزالی و دیگر فقهای بزرگ فقه آموخت و در فقه برجسته شد و به تألیف در آن پرداخت و زعامت بر فقها در نیشابور به او رسید. مردم از شهرهای دور برای استفاده از وی بار سفر می بستند. نخست در مدرسه نظامیه نیشابور به تدریس پرداخت؛ سپس در مدرسه نظامیه هرات عهده دار تدریس شد. کتاب المحیط فی شرح الوسیط و الانتصاف فی مسائل الخلاف از آثار اوست. چون غزها در نبردشان با سلطان سنجر سلجوقی در سال 548ق بر نیشابور دست یافتند، او را به شهادت رساندند و در دهانش خاک ریختند تا مرد. او هنگام مرگ 72 سال داشت. 15

پی نوشت ها:

1. شنبه اول محرم 548ق / 28 مارس 1153م؛ جمعه 14 شوال 548ق / اول ژانویه 1154م.

2. انباه الرواة، ج2، ص124.

3. درختی که برگ های معطری دارد (لسان العرب، ج6، ص19).

4. فوات الوفیات، ج1، ص557؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج3، ص298؛ الاعلام، ج4، ص65.

5. طبقات الاطباء، ص 638؛ اخبارالحکماء، ص 279؛ ابن القلانسی، ص 323؛ معجم الاطباء، ص96؛ تراث العرب العلمی، ص188.

6. طبقات الاطباء، ص570.

7. وفیات الاعیان، ج4، ص458؛ معجم الادباء، ج7، ص112؛ النجوم الزاهره، ج5، صص284 و 302؛ شذرات الذهب، ج4، ص150؛ الخریدة (بخش شعراء الشام)، ص96؛ الحیاه الادبیه فی عصرالحروب الصلیبیه، ص141؛ اعلام النبلاء ج4، ص237؛ الوافی بالوفیات، ج1، ص141؛ شوقی ضیف، ج6، ص636؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج3، ص295؛ الاعلام، ج7، ص347.

8. وفیات الاعیان، ج1، ص156؛ الخریدة (بخش شام)، ص76؛ شذرات الذهب، ج4، ص101؛ اعلام النبلاء، ج4، ص231؛ الحیاه الادبیه فی عصرالحروب الصلیبیه، ص136؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج3، ص293؛ شوقی ضیف، ج6، ص692؛ زیدان، تاریخ آداب اللغه العربیه، ج3، ص20؛ الاعلام، ج1، ص245.

9. العبر، ج4، ص131؛ شذرات الذهب، ج4، ص148.

10. شهر کوچکی بوده است نزدیک شهر نساء، کنار صحرای شن قرار داشته است.

11. وفیات الاعیان، ج4، ص273؛ شذرات الذهب، ج4، ص149؛ الوافی بالوفیات، ج3، ص278؛ کشف الظنون، ص1097؛ تاریخ الادب فی ایران، ص459؛ زیدان، تاریخ آداب اللغه العربیه، ج3، ص108؛ معجم البلدان، ذیل «شهرستان»؛ الاعلام، ج7، ص83.

12. الاعلام، ج5، ص352.

13. تاریخ ابن اثیر، ج11، ص141؛ وفیات الاعیان، ج3، ص416؛ العبر، ج4، ص131؛ شذرات الذهب، ج4، ص149؛ النجوم الزاهره، ج5، ص295؛ البدایه و النهایه، ج12، ص231.

14. تاریخ حکماءالاسلام، ص156؛ ابن العبری، ص335؛ الاعلام، ج2، ص219.

15. وفیات الاعیان، ج4، ص223؛ شذرات الذهب، ج4، ص151؛ العبر، ج4، ص133؛ الاعلام، ج8، ص7.

549 ق / 1154 ـ 1155م1

رویدادها

خلافت فاطمیان: کشته شدن ظافر، خلیفه فاطمی، و جانشینی پسرش، قاسم عیسی، و ملقب شدن وی به فائز بنصراللّه.

وزیر فاطمی: کشته شدن وزیر عباس صنهاجی و به وزارت رسیدن طلایع بن رزیک و ملقب شدن وی به ملک صالح.

وقایع نظامی

چیرگی نورالدین محمود بر دمشق و پایان دولت بوریان: نورالدین، دمشق را محاصره کرد و حاکم آن، مجیرالدین ابق بن محمدبن بوری