مهدی بن تومرت، سپس با جانشین او، عبدالمؤمن بن علی و پس از آن پسر عبدالمؤمن داشت، به شهرت رسید. موضع گیری های او در دولت موحدون تا آن حد بود که با مخالفان شان جنگید و در استحکام پایه های دولت شان کوشید. ابوحفص در سالخوردگی در «سلا» درگذشت. 4

احمدبن مالک سرقسطی

ابوبکر، احمدبن وزیر ابوالولید محمدبن مالک انصاری. اصل او از سرقسطه و به همانجا منسوب است. در بلنسیه زیست. سفری به مصر کرد و در آنجا نامور شد. وی ادیب، شاعر، موشح سرا و در فلسفه دست داشت. در یکی از موشحاتش بین مدیحه، غزل و خمریه جمع کرده است که مطلع آن این است:

«با شتاب جام شراب را بر گل نِه و چون ستارگان درخشان به گردش آر. آیا نسیم می وزد یا بوی خوش است ! شاخه هایی که باران آنها را چمانده است خم می شود؛ درحالی که مست نیست. چون نسیم سپیده گاهی وزیدن گرفت، پرندگانی به جادوگری به سخن آمدند».

نیز یکی از موشحات مشهور او قطعه زیر است:

«روز وداع یاران بر دل غمزده من چه نهادند ؟ مرا با هجران و دوری چه کار؛ آیا نیرو و قدرتی دارم که از من فرمان برند ؟ آتش درونی عشق با وداع یاران برافروخته شد. عشق است که سرشک هایی فرو می ریزد و دل هایی را آتش می زند». 5

سمؤال مغربی

سمؤال بن یحیی بن عباس مغربی آشنا به ریاضیات و طب. اصل او از مغرب است. از مغرب به مشرق مهاجرت کرد و در بغداد سکونت گزید؛ سپس به ایران رفت و در آنجا ماندگار شد.

سمؤال یهودی بود؛ سپس اسلام آورد. کتابی در معایب یهود و ادلّه تحریف تورات و رد ادعای آنان به تورات نوشته است. وی فردی تیزهوش بود. در جبر و مقابله مهارتی تمام داشت. از آثار اوست: المفیدالاوسط فی الطب، اعجازالمهندسین، کتابی در جبر و مقابله، کتابی در حساب هندی، کتابی در آب ها و جز آن. وی در مراغه واقع در آذربایجان درگذشت. 6

پی نوشت ها:

[1] دوشنبه اول محرم 571ق / 21 ژوئیه 1175م؛ پنج شنبه 17 جمادی الثانی 571ق / اول ژانویه 1176م.

[2] وفیات الاعیان، ج3، ص309؛ البدایة و النهایه، ج12، ص294؛ معجم الادباء، ج5، ص139؛ العبر، ج4، ص212؛ النجوم الزاهره، ج6، ص77؛ دایره المعارف الاسلامیه، ذیل «ابن عساکر»؛ خریده القصر (بخش شام)، ج1، ص274؛ زیدان، تاریخ
آداب اللغه العربیه، ج3، ص79؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج3، ص355؛ الاعلام، ج5، ص82؛ الدارس فی المدارس، ج1، ص100.

[3] نفح الطیب، ج4، ص305؛ تاریخ الفکرالاندلسی، ص134؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج5، ص428؛ الاعلام، ج5، ص53.

[4] الاستقصاء، ج2، صص71 ـ 85، 92، 105، 107، 126، 146، 148 و 151؛ الاعلام، ج5، ص231؛ دایره المعارف الاسلامیه، ذیل «ابوحفص هنتاتی».

[5] المغرب فی حلی المغرب، ج2، ص446؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج5، ص425.

[6] طبقات الاطباء، ص471؛ ابن العبری، ص377؛ موسوعه المعرفه، ج17 ـ 18، ص3200؛ الاعلام، ج3، ص205.

572 ق / 1176 ـ 1177م1

رویدادها

ازدواج صلاح الدین با بیوه نورالدین محمود و بازگشت وی به مصر: صلاح الدین با عصمه الدین خاتون، دختر امیر معین الدین انر، ازدواج می کند و به مصر بازمی گردد.

صلاح الدین، برادرش تورانشاه را به جانشینی خود بر دمشق می گمارد.

وقایع نظامی

نبرد عین الحرّ: صلیبیان به فرماندهی پادشاه بیت المقدس بر بقاع از توابع بعلبک یورش می برند و روانه دمشق می شوند. شمس الدوله توران شاه، امیر دمشق، در نزدیکی عین الحرّ با آنان برخورد می کند و آنان را شکست می دهد.

نبرد تل الصافیه: صلاح الدین بر پایگاه های صلیبیان در کرانه جنوبی فلسطین هجوم می برد؛ سپس روانه عسقلان می شود. بالدوین چهارم، پادشاه بیت المقدس، وارد عسقلان می شود و در آنجا پناه گرفت. صلاح الدین، او را محاصره کرد.

بالدوین توانست راهی به بیرون عسقلان باز کند و نیروهای مستقر در پادگان های شهرهای صلیبی که نزدیک آنجا بود، گرد آورد و در نزدیکی تل الصافیه، صلاح الدین را غافلگیر کند. صلاح الدین مجبور به عقب نشینی و بازگشت به مصر شد.

بالدوین از ترس بازگشت صلاح الدین به استحکام قلعه ها پرداخت و آنها را در اختیار سواران معبد (الداویه)، برای دفاع از آن قرار داد.

بیزانسیان و سلاجقه: امپراتور مانوئل کومنن در جنگ با سلاجقه روم در واقعه «میریوکیفالوم Mirio Kephalon» می بازد و بدین ترتیب سلطه بیزانسیان در آسیای صغیر به پایان می رسد.

درگذشتگان

رصافی رفاء بلنسی؛