575 ق / 1179 ـ 1180م1

رویدادها

خلافت عباسیان: درگذشت مستضی، خلیفه عباسی، و بیعت مردم با پسرش ابوالعباس احمد و ملقب شدن وی به ناصر لدین اللّه.

دولت ایوبیان در بعلبک: پس از آنکه صلاح الدین، برادرش شمس الدین توران شاه اول را بر اسکندریه گمارد، عزالدین فرخ شاه جانشین او در بعلبک شد.

دانشگاه: تأسیس دانشگاه مونپلیه.

وقایع نظامی

نبردهایی با صلیبیان، نبرد مرج عیون: صلاح الدین تهاجم خود را به مواضع صلیبیان ادامه می دهد. بالدوین چهارم به مقابله برمی خیزد. در نزدیکی تل القاضی، در دشت مرج عیون، جنگ در می گیرد که به پیروزی صلاح الدین و به اسارت درآمدن بسیاری از بزرگان صلیبی منجر شد و بالدوین به زحمت توانست خود را نجات دهد.

صلاح الدین بر «حصن الاحزان» یورش می برد و بر آن چیره می شود. اسلحه و آذوقه های بسیاری را به غنیمت می گیرد.

درگذشتگان

ابن خیر اشبیلی؛

ابن عیاد؛

ظهیرالدین عطار؛

سمرقندی؛

مستضی بامراللّه؛

وهرانی؛

الیسع بن عیسی.

ابن خیر اشبیلی

محمدبن خیربن خلیفه اشبیلی در اشبیلیه متولد شد و به همانجا منسوب است. در آغاز در زادگاه خود دانش آموخت؛ سپس برای فراگیری دانش بیشتر عمر خود را به سفر در شهرهای اندلس سپری کرد. پیوسته میان شهرهای اشبیلیه، قرطبه، المریه، طریف، شلب و مورور درآمدو شد بود تا آن گاه که به اشبیلیه بازگشت. او در مسجد جامع قرطبه امامت جماعت و جمعه را بر عهده داشت. شهرت ابن خیر به دلیل کتاب فهرست اوست. این کتاب به ذکر کتبی می پردازد که نزد فرهیختگان و استادان خود در شهرهای اندلس خوانده است. در حقیقت این فهرست، گنجینه گرانبهایی است که در آن به معرفی استادان و کتاب های شان که به 1045 عنوان کتاب می رسد، پرداخته
است. بی تردید کتاب های دیگری نیز بوده است که آنها را معرفی نکرده است. شاید از چشم او پوشیده مانده است یا در خور یادکردن ندانسته است. ابن خیر در قرطبه درگذشت و پیکرش را به اشبیلیه انتقال دادند. 2

ابن عیاد

ابوعمر، یوسف بن عبداللّه بن سعیدبن عبداللّه بن ابی زید اندلسی ابن عیاد. مورخ، قاری، فقیه و محدث بود. وی در بلنسیه سکونت گزید و نزد برخی از دانشمندان آنجا علم آموخت. وی تألیفاتی دارد؛ ازجمله: طبقات الفقهاء، الکفایة فی مراتب الروایه و الاربعون حدیثا در عبادات. هنگام هجوم دشمنان به بلنسیه جنگید و در هفتاد سالگی به شهادت رسید. 3

ظهیرالدین بن عطار

ابوبکر، منصوربن نصربن حسین حرانی بغدادی ظهیرالدین بن عطار دبیر و وزیر. مستضی بامراللّه و ناصر لدین اللّه بن مستضی به ترتیب او را به وزارت برگزیدند. ناصر، او را از وزارت برکنار کرد؛ زیراکه وی می کوشید خلافت به ابومنصور هاشم، برادر ناصر، برسد و هنگامی که مردم با ناصر به عنوان خلافت بیعت کردند، او را عزل و اموالش را مصادره کرد و پس از دستگیری مدتی او را زندانی کرد. وقتی او را از زندان بیرون آوردند، مرده بود و آثار ضرب بر او دیده می شد. پیکرش را درگذرگاه ها بینداختند و بازیچه کس و ناکس شد؛ سپس آن را گرفته و دفن کردند. ابن اثیر گوید: «این است رفتار مردم با او، با آنکه وی با آنان خوش رفتار بود و دست خود را به اموال و اعراض آنان نیالود». 4

سمرقندی

ابومنصور، محمدبن احمد سمرقندی فقیه حنفی مذهب اهل سمرقند. از آثارش کتاب تحفه الفقهاء در فروع فقه حنفی است. سمرقندی استاد و پدرزن ابوبکربن مسعود کاشانی (درگذشته سال 587ق) است. ابوبکر شرحی بر کتاب استادش به نام بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع نوشته است. 5

مستضی بامراللّه

ابومحمد، حسن بن یوسف مستنجد باللّه مادرش ام ولد، معروف به غضّه از ارمنستان بود. پس از مرگ پدرش در سال 566ق، با وی برای خلافت بیعت کردند و ملقب به مستضی باللّه شد. وی رادمرد، بردبار و دوستدار بخشش و گذشت بود. مالیات را برداشت و اگر به ستم چیزی