بینوایان تهیدست بسیار و بخشش کردن اندک. بخشنده ای جز تو نیست که درخواست دهش از او بشود». 5

کتندی

محمدبن عبداللّه بن عبدالعزیزبن خلیفه بن ابوالعافیه کتندی ازدی غرناطی البیری اهل کتنده در نزدیکی سرقسطه. وی لغت شناس، ادیب و شاعری نیکوسرا بود و خوب غزل و مرثیه می گفت. از اشعار او در نسیب که در آن از رودخانه اشنیل در غرناطه یاد کرده است، ابیات ذیل است:

«این زبان سرشک است که به املا و بازگوکردن عشق پرداخته؛ در چهره ای که بیماری و نزاری در آن اثر گذاشته است. پیمانی با هِند (معشوقه) نه از نوع پیمان هایی که ملامتگران به نکوهش و طعن در آن پردازند. هان ای نهر اشنیل ! آیا بازگشتی به آن دوران هرچند در خواب وجود دارد ؟ آن عهد جز آذرخش زودگذری نبود؛ از زمانی که از من جدا شده است، پیوسته در تاریکی به سر می برم. به خدا یک روز آن را فراموش نکرده ام و یاد بخشش ها و احسان های آن، پیمانی فراموش ناشدنی است. زیرا هند شاخه ای است از شاخه های آن؛ بسان درخت بزرگی که آواز مرغان و کبوتران آن را می چمانند». 6

پی نوشت ها:

[1] پنج شنبه اول محرم 583ق / 12 مارس 1187م؛ جمعه اول ذی القعده 583ق / اول ژانویه 1188م.

[2] قفطی، اخبارالعلماء، ص279؛ النجوم الزاهره، ج6، ص101.

[3] تاریخ المن بالامامه، ص139 (پاورقی 3) و 474 (پاورقی 1)؛ الحلل السندسیه، ج1، ص240.

[4] ارنولد، تراث الاسلام، ص497؛ المستشرقون، ج1، ص115؛ تاریخ الادب الجغرافی، ص74 و 79؛ یوسف کرم، تاریخ الفلسفه الاوروبیه فی العصرالوسیط، ص87؛ قصه الحضاره، جزء ششم از مجلد چهارم، ص18 و پس از آن.

[5] معجم الادباء، ج7، ص31؛ شذرات الذهب، ج4، ص281؛ زیدان، تاریخ آداب اللغة العربیه، ج3، ص23؛ دایره المعارف الاسلامیه، ج3، ص950؛ الاعلام، ج7، ص141.

[6] المغرب، ج2، ص264؛ المطرب، ص81؛ الوافی بالوفیات، ج 3، ص 232؛ نفح الطیب، ج5، ص43 و 44؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج5، ص480؛ تاریخ الفکرالاندلسی، ص125؛ المغرب فی حلی المغرب، ج2، ص264.

584 ق / 1188 ـ 1189م1

رویدادها

بوهمند خواستار صلح می شود: بوهمند سوم، حاکم انطاکیه برای مدت هشت ماه از اکتبر تا ماه مه با صلاح الدین پیمان صلح می بندند که به موجب آن، اسیران مسلمان در بند بوهمند باید آزاد شوند.

آزادشدن گی دولوزینیان: صلاح الدین، گی دولوزینیان را که در نبرد حطّین به اسارت درآورده و به اقامت اجباری در نابلس وا داشته بود، آزاد می کند و نیز برادرش آموری لوزینیان را به همراه ده تن از بزرگان صلیبی که میان آنان مرشد سواران معبد (الداویه) بود و مارکیز گیوم سوم دو منفرا را به علت کهولت سنش آزاد می کند.

صلاح الدین در قبال آزادی لوزینیان از او پیمان می گیرد که بر ضد وی دست به سلاح نبرد؛ ولی لوزینیان به این پیمان پایبند نمی شود و به هدف تهاجم بر عکا به آرایش نظامیان صلیبی می پردازد.

اعراب افریقیه به اطاعت موحدون در می آیند: اعراب افریقیه از قبایل بنی هلال بن عامر، جشم بن معاویه بن ابی بکر و بنی سلیم بن منصور گروهی هستند که در سال 442ق به دستور مستنصر، خلیفه فاطمی، برای سرکوبی شورش زیریان روانه شده بودند؛ سپس به کمک علی بن غانیه در اشغال تونس، قسنطینه و بجایه بر ضد موحدون شتافتند.

این اعراب پس از شکست ابن غانیه در سال 580ق به اطاعت موحدون درآمدند.

امیر موحدون، قبیله های بنی هلال و جشم را به مغرب میانی و مغرب دور تبعید می کند و بنی سلیم را در افریقیه، یعنی مغرب نزدیک (تونس) به حال خود وا می گذارد.

وقایع نظامی

سقوط شهرها و دژهایی به دست صلاح الدین: صلاح الدین بر «صفد» و دژ «کوکب» تا جنوب غربی طبریه و دژ «بغراس» که در تصرف سواران معبد بود و بر قلعه «هونین» که تسخیرناپذیرترین قلعه ها بود، به همراه قلعه «تبنین» مسلط می شود.

چیرگی صلاح الدین بر بانیاس، جبله، لاذقیه، دژهای صهیون و طرطوس و بر پل الحدید، الشغر، سرمین و بر همه قلعه ها و پاسگاه های ورودی شهر انطاکیه. از سرزمین بیت المقدس فقط صور و طرابلس در اختیار صلیبیان باقی می ماند.

هند: قطب الدین ایبک فرمانده کل سپاه، شهر دهلی را فتح می کند.

درگذشتگان

ابن حبیش؛

ابن ناقد؛

ابن وهبان؛

اسامه بن منقذ؛

خازمی؛

سلجوقه خاتون؛

محمدبن عبدالرحمن مسعودی.