در تاریخ ابن خلکان آمده است ـ روز شنبه هیجدهم صفر سال 579ق، حلب را فتح کرد و سه روز باقی مانده از رجب سال 583ق، قدس را فتح کرد. از ابن زکی پرسیدند: از کجا فهمیدی ؟ گفت: من این پیش بینی را از این آیه گرفتم: «ألم غلبت الروم فی أدنی الأرض وهم من بعد غلبهم سیغلبون فی بضع سنین: الف، لام، میم. رومیان شکست خوردند، در نزدیک ترین سرزمین و [لی] بعد از شکست شان، در ظرف چند سالی، به زودی پیروز خواهند گردید». 2

ابن زکی در 48 سالگی در دمشق درگذشت. 3

اسماعیل بن طغتکین

اسماعیل بن طغتکین بن ایوب، معزالدین. پدرش طغتکین امیر یمن و در زبید بود. اسماعیل در زمان پدر و در یمن بر مذهب اهل سنت شورید و پیرو مذهب اسماعیلی شد. پدرش او را طرد کرد و او از زبید بیرون آمد تا به بغداد برود. در این میان و در سال 593ق پدرش درگذشت و اسماعیل پیش از آنکه از زبید خیلی دور شود بازگشت و به زبید درآمد؛ سپس به تعزّ رفت و در آنجا مذهب خود را آشکار کرد و اسماعیلیان تقویت شدند. وی فردی سلحشور، خونریز و شاعر بود. گفته شده است عقلش را از دست داد و ادعا کرد نسب او از قریش و از بنی امیه است و به نام امیرالمؤمنین خوانده شد؛ سپس ادعای خدایی کرد و دستور داد در نامه هایش بنویسند: «این مکاتبه از مقر خدایی صادر شده است».

وی مدت ها ظلم و ستم کرد تا اینکه یاران خودش در زبید او را کشتند و سرش را بالای نیزه کردند. 4

صفوان بن ادریس مرسی

صفوان بن ادریس بن ابراهیم تجیبی مرسی از خانواده ای برجسته در مرسیه و منسوب به آنجا. دانش را در مرسیه و نزد دانشمندان آن، ازجمله ابن بشکوال و ابوالولید ابن رشد فراگرفت. وی ادیبی مشهور و کاتبی شیوانویس و شاعری غزل سرا بود. با واژه هایی دلنشین، معانی لطیف، سبکی روان و شروعی خوشایند. یکی از شعرهای او درباره شاخه هایی که باد آن را به حرکت می آورد و شماری از گل های آن فرو می ریزد، این است:

«شاخه های آن درخت همانند گردن هایی است که به آن مروارید شکوفه آویخته باشد. هنگامی که باد صبا درخواست کنان نزد او می آید، گل هایی سپید و گرد (مانند دِرهم) به او می بخشد».

غزل ذیل ازجمله غزلیات اوست:

«چقدر زیباست و زیبایی فقط یکی از برجستگی های اوست.
همه حرکات او سحرآمیز است. ماه تمام است و اگر به ماه تمام گویند آرزویی بکن، حتما خواهد گفت [ای کاش] من هاله ای از او باشم. من همواره از زمان، خواستار وصال او بودم تا اینکه به من نزدیک شد؛ درحالی که عادت او دوری گزیدن بود. و من با یک شب [وصال]، گناه یک عمر [دوری] او را بخشیدم؛ زیرا این یک شب همه لغزش های او را پوشاند».

وی تألیفاتی دارد چون زادالمسافر در اشعار اندلسیان، العجالة مجموعه شعر و نثر و ادباءالاندلس. در 37 سالگی در مرسیه درگذشت. 5

پی نوشت ها:

[1] یکشنبه اول محرم 598ق / 30 سپتامبر 1201م؛ سه شنبه 5 ربیع الثانی 598ق / اول ژانویه 1202م.

[2] روم: 1 ـ 3.

[3] وفیات الاعیان، ج4، ص229؛ شذرات الذهب، ج4، ص237؛ البدایه و النهایه، ج13، ص32؛ قضاة دمشق، ص52؛ الوافی بالوفیات، ج4، ص169؛ العبر، ج4، ص305.

[4] مقریزی، السلوک، ج1، ص159؛ النجوم الزاهره، ج6، ص181؛ العبر، ج4، ص301؛ شذرات الذهب، ج4، ص334؛ الاعلام، ج1، ص312.

[5] معجم الادباء، ج4، ص269؛ فوات الوفیات، ج1، ص392؛ المغرب، ج2، ص260؛ الاعلام، ج3، ص295؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج5، ص550.

599 ق / 1202 ـ 1203م1

رویدادها

جنگ صلیبی چهارم، فرماندهان، مناصب دولتی بیزانس را [میان خود] تقسیم می کنند:

صلیبیانی که قسطنطنیه را اشغال کردند، بالدوین نهم امیر فلاندر را به عنوان امپراتور دولت بیزانس برمی گزینند و راهبی کاتولیک به نام توماس موروسینی را به عنوان رئیس کلیسای ارتودوکس در قسطنطنیه انتخاب می کنند. این اولین کاتولیکی است که به ریاست کلیسای ارتودوکس در قسطنطنیه منصوب می شود. وی به جای روحانیان یونانی ارتودوکس، روحانیان کاتولیک را می گذارد و پاپ اینوسنت سوم با اتحاد کلیسای یونان و لاتین موافقت می کند.

امپراتور جدید، سرزمین های دولت بیزانسی را میان فرماندهان جنگ تقسیم می کند و در اختیار آنان قرار می دهد.

حکومت لاتینی در امپراتوری بیزانسی حدود شصت سال (1203 ـ 1261) برجا بود.

انتقال حکومت بیزانسی به نیقیه: حکومت بیزانسی در مدت حکومت لاتینی به نیقیه منتقل شد و این در عهد امپراتور آلکسیوس سوم بود که صلیبیان او را خلع کردند.