600 ق / 1203 ـ 1204م1

رویدادها

دولت سلجوقیان روم: درگذشت رکن الدین سلیمان شاه ثانی پسر قلیچ ارسلان ثانی و جانشینی پسرش عزالدین قلیچ ارسلان.

پیمان میان ملک عادل و آموری پادشاه قدس: ملک عادل با آموری دوم پادشاه بیت المقدس قرارداد صلحی به مدت شش سال بست و به موجب این قرارداد، عادل از صیدا و لُد چشم پوشید.

وقایع نظامی

ادامه جنگ میان دولت غوریان و دولت خوارزمیان: خوارزمشاه در جنگ با شهاب الدین غوری از قبایل ختای کمک می گیرد.

شهاب الدین در این جنگ شکست می خورد؛ ولی در سال 602ق به مقابله با ختای برمی خیزد، آنان را شکست می دهد و از آنان غنیمت می گیرد.

موحدون در افریقیه: ابوعبداللّه محمد ناصر، امیر موحدون، مهدیه را که در سال 597ق بنی غانیه گرفته بودند، باز پس می گیرد و ابومحمدبن حفص هنتاتی را بر آن می گمارد و حکومتش تا شرق سرزمین مغرب گسترش می یابد.

این ابومحمد نیای پادشاهان حفصی است که تونس (مغرب نزدیک) را مالک شدند و در آن دولت حفصیان برپا داشتند.

درگذشتگان

ابن ابی عیسی؛

ابن بطریق؛

ابن عساکر (ابومحمد)؛

حمده بنت زیاد؛

سلیمان بن قلیچ ارسلان؛

فاطمه بنت سعدالخیر؛

قاروبی؛

نظامی گنجوی؛

مقدسی (تقی الدین).

ابن ابی عیسی

عبداللّه بن محمد بن هبه اللّه بن علی بن ابی عیسی اهل شهر ابان روستایی در شرق بغداد آشنا با ادبیات و از خانواده ای عادل و قاضی. نزد استادان زمان خود علم آموخت و در لغت و نحو سرآمد شد. در 66 سالگی و در بغداد درگذشت. او را به شهر ابان بردند و دفن کردند. 2

ابن بطریق

ابوالحسین، یحیی بن حسن بن حسین بن علی بن محمدبن بطریق اسدی حلّی، از فقهای امامیه و اهل حلّه. مدتی ساکن بغداد بود و سپس در واسط منزل گزید. در سال 596ق در حلب بود. از تألیفات اوست: العمدة در مناقب امام علی بن ابی طالب [علیه السلام]، اتفاق صحاح الاثر فی امامه الائمه الاثنی عشر و الردّ علی أهل النظر فی تصفح ادله القضاء و القدر. 3

ابن عساکر (ابومحمد)

ابومحمد، قاسم بن علی بن حسن بن هبة اللّه، ابن عساکر، محدثی از دمشق. از مصر دیدار کرد و مردم مصر از او آموختند. وی پسر علی بن عساکر صاحب التاریخ الکبیر است. راه پدر را در پیش گرفت و در دمشق به وعظ پرداخت. از تألیفات اوست: فضل المدینه، الجامع المستقصی فی فضائل الاقصی، کتاب المجالس و کتاب الجهاد. در 73 سالگی در دمشق درگذشت. 4

حمده بنت زیاد

حمده (یا حمدونه) بنت زیادبن بقی عودی از ساکنان وادی آش. وی و خواهرش، زینب، شاعرانی فرهیخته، دارای جمال و مال و آشنا به معارف و فنون بودند و چون دوستدار فرهنگ و ادب بودند، با ادیبان نشست و برخاست می کردند؛ ولی با پاکدامنی و خویشتنداری مشهور و قابل اطمینان. این توصیف از مؤلف الاحاطه درباره این دو خواهر بود. و صاحب فوات الوفیات می گوید: این دو اهل ادب، تصوف، تغزّل و از زنان پاکدامن بودند. حمده قصیده مشهوری دارد که با نسیب پیوند می خورد و در تحسین جمال خود اوست. در این قصیده می گوید:

«روزگار اسرار مرا در وادی [آش، زادگاه شاعر] افشا کرد. روزگار زیبایی های آشکار بسیاری دارد. رودهایی که باغ ها را در می نوردند و باغ هایی که دره ها را در میان گرفته اند. میان آهوان، آهویِ [چشم درشتی] است که با من انس دارد و عقل و هوش از من ربوده است. او نگاهی دارد که به جهتی او را به خواب وا می دارد و این جهت همان است که خواب از چشمان من ربوده است. وقتی زلف های خود را بر چهره اش می افکند من ماه تمام را در افق شب های آخر ماه می بینم. گویا صبح، برادر [تنی اش] را از دست داده است و از اندوه جامه سیاه به تن کرده است». 5

سلیمان بن قلیچ ارسلان

رکن الدین سلیمان بن قلیچ ارسلان بن مسعودبن قلیچ ارسلان بن