دهشت بار می تازد تا عزّت و افتخار به دست آورد یا بر ظالم و ستمگر پیروز شود».

هم در این قصیده می گوید:

«فدای تو شوم که دین را بالا بردی و به آن استحکام بخشیدی؛ جانم به قربان تو که دشمن خود را فرسوده و نابود کردی. تو آنی که با جهاد، حزب محمد [صلی الله علیه و آله وسلم] را بیدار کردی؛ همانان که خواب آلوده و در غفلت بودند. برای ایمان [و اسلام] جنگیدی نه کین خواهی، برای رضایت [الهی] اردو زدی نه برای جمع غنیمت».

این قصیده در هشتاد بیت است.

از دیگر اشعار او در عزت نفس و مناعت طبع خود این است:

«گفتند ما افراد بسیاری را می بینیم که نزد پادشاهان موقعیت دارند؛ درحالی که نه همت والایی دارند و نه آدم های پرهیزکاری هستند. و تو که هم دارای همتی و هم دارای فضلی، ناکامی، و آنها جام های مقام را سرکشیدند. به آنان پاسخ دادم که آنان خود را فروختند و مبلغی گرفتند و من خود را نفروختم و مانند آنان کرنش نکردم. گاهی اوقات میمون به علت کارهای پستی که می کند و مورد پسند است، احترام می شود و شیر علت نخوت و غروری که دارد مورد اهانت قرار می گیرد».

در نسیب نیز چنین سروده است:

«برای برآوردن تمنّای من است که اسب ها بار سنگین به دوش می کشند و برای جلوگیری از اشک من است که ابرها می بارند. برق از اشتیاق من است که می جهد و رعد از شیوه و فغان من است که می غرّد. دور شدید و دل من دیگر هیچ تحمل [دوری] ندارد و هرگز فراموش تان نکند. در همه لحظات در جستجوی شمایم و در همه حالات شما را سرزنش می کنم. ای کاش می دانستم پس از ما با که همصحبت شدید؛ من که پس از شما همدمی جز هوا [ی شما] ندارم».

وی در 82 سالگی درگذشت. 3

خطیب اموی

ابوعلی، حسن بن علی بن خلف اموی معروف به خطیب، اندلسی و اهل قرطبه. ادیب و اخترشناس بود. در اشبیلیه سکونت گزید و در 88 سالگی در آنجا درگذشت. از تألیفات اوست: روضه الازهار در ادبیات، الانواء، اللؤلؤالمنظوم فی معرفه الاوقات بالنجوم، روضه الحقیقة فی بدءالخلیقة، تهافت الشعراء و جز اینها. 4

شهاب الدین غوری

ابوالمظفر محمدبن سام بن حسین شهاب الدین، پادشاه غزنه و قسمتی از خراسان. پس از درگذشت برادرش غیاث الدین در سال 599ق،
جانشین وی در قلمرو دولت غوریان در افغانستان و هندوستان شد و در عهد خسرو ملک بن بهرام، آخرین پادشاه غزنوی، با آنان جنگید و بر لاهور پایتخت آنان دست یافت. خسرو ملک را دستگیر و به همراه فرزندش به غزنه فرستاد که در زندان یکی از قلعه ها مردند. شهاب الدین در هند به مقدار زیاد، نقشی همانند سلطان محمود غزنوی ایفا کرد. هر دو جنگ ها و فتوحاتی داشتند و به نام هر یک در آنجا پرچم پیروزی برافراشته شد و حکم اسلام جاری گشت. پادشاهان هندو به هم پیوستند و سپاهیان خود را برای جنگ با او گرد آوردند و در سال 587ق در جنگی که در کنارود سرستی نزدیک دهلی در محلی که اکنون به نام تراوری (تراوانکور) مشهور است، رخ داد، با آنان روبه رو شد. جنگ بسیار شدید بود و مسلمانان در مقابل شمار بسیار هندوها شکست خوردند و شهاب الدین زخمی شد، حتی احتمال رفت که کشته شده باشد. برخی از یارانش او را از میدان معرکه به در بردند و به جای امنی رساندند. ابن اثیر گوید: وی امیران غوری را که از گرد او پراکنده شده بودند، گرفت و توبره اسب هاشان را پر از جو کرد و سوگند خورد اگر نخورند، گردن شان را بزند و آنها به ناچار خوردند. شکست شهاب الدین تأثیر بسیاری بر روحیه اش داشت و قسم خورد به زنان نزدیک نشود و لباس هایش را درنیاورد تا از دشمن انتقام بگیرد و ننگ شکست را از خود بشوید. در سال 588ق سپاه بزرگی گرد آورد و به مکانی که شکست خورده بود، برد و پیروزی برایش مقدر شده بود؛ سپس بر دهلی چیره یافت و مملوکش قطب الدین ایبک را نایب خود در سرزمین های فتح شده قرار داد و به غزنه بازگشت و در راه بازگشت دسته ای از هندوها و گفته اند اسماعیلیان، فرصت را غنیمت شمرده، درحالی که تنها و بدون نگهبان بود، به او حمله کرده و او را کشتند. یارانش او را به غزنه برده و دفن کردند و چون پسر نداشت، برادرزاده اش، غیاث الدین محمودبن محمد بهاءالدین سام، به جایش نشست. وی پادشاهی باعظمت، شجاع، نستوه، جنگ دیده، عادل و خوش سیرت بود. دانشمندان در مجلس او حضور می یافتند و در مسائل فقهی و دیگر علوم سخن می گفتند. فخرالدین رازی صاحب تفسیر کبیر در خانه اش به موعظه می پرداخت. حکومتی بسیار با شکوه و مستحکم تأسیس کرد که پس از او دولت های اسلامی جا پای او گذاشتند. 5

عبدالکریم بیسانی

وی برادر عبدالرحیم بیسانی، معروف به القاضی الفاضل بود. مسئولیت نظارت امور مالی البحیره را بر عهده گرفت و از این راه مال فراوانی جمع کرد. تصمیم گرفت مسئولیت قضاوت اسکندریه را بر عهده گیرد. به قاهره آمد و به امیر فخرالدین چهارکس، رئیس ممالیک صلاحی،