گماشت و در عوض کرک را به او بخشید. پس از مرگ صلاح الدین پسرش ملک عزیز عثمان به جایش نشست و در سال 595ق عزیز درگذشت و پسرش منصور محمد که ده ساله بود، به جایش نشست. چیزی نگذشت که ملک عادل به علت خردسالی او را خلع و در سال 596ق به جای او بر تخت نشست و پادشاهی مصر را قبضه کرد و سپس ممالک شام و شرق را گرفت و در سال 612ق یمن را تصاحب کرد و چون همه کشورها در اختیار او قرار گرفت، میان فرزندان خود تقسیم کرد. به ملک کامل ناصرالدین سرزمین مصر را داد و به ملک معظم شرف الدین عیسی نواحی شام را داد و به ملک اشرف مظفرالدین ممالک شرق را داد و سپس خود بین این ممالک در رفت وآمد بود. تابستان را در دمشق و زمستان را در مصر می گذراند. مقریزی درباره او می گوید:

وی فردی پرخور و شکم پرست بود، به تنهایی یک بره بریان می خورد و در دنیا بهترین زندگی را کرد. نیز خوش سیرت، بااعتقاد، محتاط و در سیاست و زیرکی نیرومند بود. به جنگ با دشمنان تمایل نداشت و برای رسیدن به اهداف خود نیرنگ و شگرد به کار می برد. در 77 سالگی در قاهره درگذشت و به دمشق منتقل و در مدرسه عادلیه که خود برای فقهای شافعی ساخته بود به خاک سپرده شد. 5

پی نوشت ها:

[1] پنج شنبه اول محرم 615ق / 29 مارس 1218م؛ سه شنبه 13 شوال 615ق / اول ژانویه 1219م.

[2] وفیات الاعیان، ج2، ص344؛ النجوم الزاهره، ج5، ص92؛ ج6، ص181؛ الاعلام، ج3، ص107.

[3] تاریخ ابن اثیر، ج12، ص333؛ العبر، ج5، ص55؛ شذرات الذهب، ج5، ص62؛ النجوم الزاهره، ج6، ص225.

[4] وفیات الاعیان، ج4، ص24؛ شذرات الذهب، ج5، ص63؛ النجوم الزاهره، ج6، صص226 و 274؛ الخریدة (بخش شام)، ج1، ص453؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج3، ص462؛ الاعلام، ج5، ص236.

[5] وفیات الاعیان، ج5، ص74؛ النجوم الزاهره، ج6، ص221 به بعد؛ تاریخ ابن اثیر، ج12، ص350؛ الوافی بالوفیات، ج2، ص235؛ ابن ایاس، ج1، ص253؛ السلوک، ج1، ص235؛ نفح الطیب، ج3، ص64ـ66؛ صبح الاعشی، ج3، ص432؛ الاعلام.

616 ق / 1219 ـ 1220م1

رویدادها

تأسیس امپراتوری چنگیزخان: چنگیزخان امپراتوری بزرگی که از شرق به چین و اطراف آن و از غرب به مرزهای دولت خوارزم در منطقه ماوراءالنهر می رسید، تشکیل داد.

عقد قرارداد میان چنگیزخان و خوارزمشاه: چنگیزخان که می خواست با دولت خوارزم روابط تجاری برقرار کند، نامه ای به
همراه هیئت از تجار مسلمان که به سرزمین او می آمدند، برای خوارزمشاه علاءالدین فرستاد. در این نامه خواستار برقراری روابط دوستانه با او شد تا امنیت قافله های تجاری میان دو مملکت را تضمین کند. این قرارداد بسته شد و هیئت، آن را برای چنگیزخان برد.

نقض قرارداد: چیزی نگذشت که خوارزمشاه این قرارداد را نقض کرد. قافله تجاری بزرگی، مقدار در خور توجهی کالای گرانبها، به همراه نماینده شخص چنگیزخان به طرف سرزمین خوارزم حرکت کرد. چون به شهر اترار در ساحل غربی رود جیحون و اولین منطقه تحت نفوذ خوارزمشاه رسید، اینال خان، حاکم اترار، اموال قافله را تصاحب کرد و به دستور خوارزمشاه همه افراد قافله را که میان آنان نماینده شخص چنگیزخان بود، از دم تیغ گذراند. چون چنگیزخان مطلع شد، هیئتی متشکل از سه نماینده نزد خوارزمشاه فرستاد و درخواست تسلیم اینال خان کرد.

خوارزمشاه نه تنها این درخواست را رد کرد، بلکه دستور داد بزرگ آنان را که مسلمانی ترک بود، اعدام کنند و دو نفر دیگر را پس از تراشیدن موی ریش و سر، بازگرداند.

مراحل حملات مغولان: مرحله اول به فرماندهی چنگیزخان از سال 616ق / 1219م شروع شد و تا سال 625ق / 1227م طول کشید و مرحله دوم به فرماندهی هولاکو، نواده چنگیز، از سال 654ق / 1256م تا سال 664ق / 1265م طول کشید.

سلاجقه روم: درگذشت عزالدین کیکاووس و جانشینی برادرش علاءالدین کیقباد.

آبادانی: ملک کامل پس از محاصره و سقوط دمیاط به دست صلیبیان، شهر منصوره را ساخت و لشکر خود را در آن مستقر ساخت.

وقایع نظامی

جنگ صلیبی پنجم: ناوگان صلیبیان کنار دمیاط لنگر انداخت و آن را به محاصره درآورد.

ملک کامل به صلیبیان پیشنهاد مصالحه داد؛ بنابراین شهر بیت المقدس را با این اعتبار که پادشاهی قدس در آن در نظر گرفته شود، آن چنان که پیش از جنگ حطین بود ـ جز کرک و وادی عربه را ـ به آنان بازگرداند؛ ولی صلیبیان این پیشنهاد را رد کرده و بر جنگ اصرار داشتند.

سقوط دمیاط: گروه های کمکی از فرانسه و انگلستان به صلیبیان پیوستند و محاصره دمیاط را شدت بخشیدند و دمیاط پس از نه ماه مقاومت تسلیم شد. صلیبیان وارد شهر شدند و قتل و غارت و تخریب را به نهایت رساندند.

حمله مغولان: کاری که حاکم اترار با تجار کرد و اموال آنان را گرفت