الجد و الهزل وصف کتاب خلق القرآن پنج رساله دیگر به محمد بن عبدالملک رسالة الی محمد الیزیدی اربعة رسائل الی ابن نجاح فی العقل و الحلم و غیره رسالة الی ابی عمره احمد بن سعید رسالة الی عبیدالله بن یحیی رسالة الی ابن داود فی کتاب نظم القرآن رسالة الی ابن داود فی صفة کتاب الفتیا رسالة الی ابی الولید بن احمد فی الکبر رسالة الی عیدان ابن ابی حرب (دو رساله) رسالة فی غناب المنحوله رسالة الی احمد بن حمدون الندیم فی صفة الندیم رسالة الی احمد بن المدبر رسالة الی احمد بن ابی عون فی حفظ السر و اللسان رسالة الی المنتظر بالله رسالة الی احمد الحطیب10 سحر البیان سلوة الخریف بمناظرة الربیع و الخریف الانس و السکن التعبیر التفکر و الاعتبار الحجر و الفتوه الدلال السلطان الخطاب فی التوحید السلوک الصولجان العرس و العرائس المحاسن و الاضداد مقالة فی اصول الدین نوادر الجنّ معانی القرآن النجم و جوابه الطبائع11 المسالک و الممالک12 فضل بنی هاشم علی امیه13 التاج مفاخرة الجواری و الغلمان رسالة فی الحنین و الاوطان14 البرهان و الفرعان.15

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 208.
[2] ــ معجم المؤلفین 8/7.
[3] ــ سیر اعلام النبلاء 11/526.
[4] ــ لسان المیزان 4/355.
[5] ــ تاریخ بغداد 12/219.
[6] ــ دائرة المعارف الشیعیة العامه 7/74 و 13/484.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 208.
[8] ــ شذرات الذهب 2/121.
[9] ــ وفیات الاعیان 3/473.
[10] ــ الفهرست (الندیم) 208.
[11] ــ هدیة العارفین 1/802.
[12] ــ کشف الظنون 2/1664.
[13] ــ معالم العلماء 84.
[14] ــ المستدرک علی معجم المؤلفین 530.
[15] ــ اسماء الکتب 86.*

دیگر منابع: البدایة و النهایه 11/10 بغیة الوعاة 2/228 معجم الادباء 16/74 العبر 1/359 میزان الاعتدال 3/247 الذریعه 3/150 و 18/144 و 21/395 15/237، 379 و 381 کشف الظنون 1/263، 417 و 838 و 2/1392، 1609، 1964 و 1975.

عمرو ـ جعفی (م 157هـ )

ابوعبدالله عمرو بن شمر بن یزید جعفی کوفی.

از مردمان کوفه1 و صحابی امام صادق(علیه السلام) بود2 و از امام صادق(علیه السلام)،3 جابر جعفی و اعمش4 روایت کرده است. کسانی چون احمد بن نضر، موسی بن عبدالله5 و ابراهیم بن سلیمان خزّاز6 از وی روایاتی نقل کرده اند. نجاشی می نویسد که جعفی محدثی بسیار ضعیف بوده و احادیثی به کتاب جابر جعفی، استاد خویش افزوده و آنها را به جابر نسبت داده که محل تأمل و اشکال است.7 ذهبی از رجال شناسان اهل سنت بود و به نقل از بخاری، ابن معین، نسائی و دارقطنی، وی متروک الحدیث و ضعیف توصیف شده و آورده اند که جعفی حدیث جعل می کرد و آن را به راویان موثق نسبت می داد.8 ابن حبّان گفته است که وی رافضی (شیعه) بود و اصحاب پیامبر(صلی الله علیه وآله) را مذمت می کرد و دشنام می داد و در فضایل اهل بیت(علیهم السلام)مطالبی آورده که مقبول نیست.9 در عین حال، شاهرودی معتقد است: روایاتی که از جعفی در موضوع امامت نقل شده، دلالت بر عرفان وی به مقام امامت دارد.10 وی دارای تألیفی به نام کتاب الحدیث بوده است.11 سال وفات او 157هـ نقل شده است.12

پی نوشت ها

[1] ـ المجروحین 2/75. 2 ـ رجال الطوسی 130 و249. 3 ـ رجال النجاشی 2/132. 4 ـ لسان المیزان 4/366. 5 ـ اختیار معرفة الرجال 192 و195. 6ـ الفهرست(طوسی) 112. 7ـ رجال النجاشی 2/123. 8ـ میزان الاعتدال 3/268 الجرح و التعدیل 6/239. 9 ـ المجروحین 2/75. 10 ـ مستدرکات علم رجال الحدیث 6/47.
[11] ــ الذریعه 6/353.
[12] ــ المجروحین 2/75.*

دیگر منابع: من لا یحضره الفقیه 4/488 سیر اعلام النبلاء 3/141 التاریخ الکبیر 6/344 دائرة المعارف الشیعیة العامه 13/495 معجم رجال الحدیث 13/108 جامع الرواة 1/623 خلاصة الاقوال 241.

عمر ـ وجیهی (م حدود 157هـ )

عمر بن موسی وجیه وجیهی زیدی میتمی حمصی.

از قاسم بن عبدالرحمان، زهری و دیگران روایت نقل کرده است.1 افرادی چون ابوبکر یحیی بن کهمش فزاری2 و ابن اسحاق3 از او روایت نقل کرده اند. رجالیون، اعم از اهل تشیع و تسنن او را تضعیف نموده اند.4 وی زیدی مذهب و صاحب کتاب قراءة زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب(علیهم السلام) می باشد. خود می گوید که این قرائت را از زید شنیدم و زید می گفت که این قرائت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه السلام)است.5 برخی سال وفاتش را مقارن سال وفات زاعی (م 157هـ )6 دانسته اند.7

پی نوشت ها

[1] ـ اللباب فی تهذیب الانساب 3 / 353.
[2] ــ جامع الرواة 1 / 637.
[3] ــ التاریخ الکبیر 6 / 197.
[4] ــ میزان الاعتدال 3 / 224 خلاصة الاقوال 240.
[5] ــ الفهرست (طوسی) 115.
[6] ــ سیر اعلام النبلاء 7 / 128.
[7] ــ میزان الاعتدال 3 / 224.*