4 ـ الاغانی 20/164 ـ 165 و 174.
[5] ــ طبقات الشعراء (ابن معتز) 297.
[6] ــ همان 295.
[7] ــ رسائل الجاحظ 2/58.
[8] ــ الفهرست 189.
[9] ــ الاعلام 5/102.*

دیگر منابع: الموشح 406 و 427 الامالی (قالی) 1/259 نهایة الارب 3/91 العقد الفرید 7/146 تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 2/39 لغت نامه دهخدا 1/449 تاریخ التراث العربی 2/4/157.

عیسی ـ مدائنی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

عیسی بن حمزه مدائنی ثقفی.

صحابی حضرت امام باقر و امام صادق(علیهما السلام)1 بود و از امام صادق(علیه السلام)2 روایت نقل کرده است. عمرو بن سعید از او روایت نقل کرده است.3 وی به خدمت حضرت امام صادق(علیه السلام)رسید و عرض کرد که من کارم ساحری بوده و از این راه کسب روزی می کردم، ولی الان توبه کرده ام. امام(علیه السلام)فرمود: «حلّ و لا تعقد با سحر گره گشایی کن، ولی نبند».4 برخی توبه او را به منزله مدح5 و برخی او را در زمره راویان ضعیف6 و برخی دیگر وی را مجهول الحال دانسته اند.7 برخی ایشان را با عیسی بن احمد مدائنی یکی دانسته اند.8 او دارای کتاب الحدیث است که آن را جماعتی چون عمرو بن سعید نقل کرده اند.9

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 131و 257.
[2] ــ رجال النجاشی 2/146 جامع الرواة 1/650.
[3] ــ طرائف المقال 1/552.
[4] ــ من لا یحضره الفقیه 13/110.
[5] ــ تنقیح المقال 2/359.
[6] ــ حاوی الاقوال 4/146.
[7] ــ تنقیح المقال 2/359.
[8] ــ دائرة المعارف الشیعیة العامه 13/562.
[9] ــ الذریعه 6/356.*

دیگر منابع: مجمع الرجال 4/300 رجال ابن داود 266 مستدرکات علم رجال الحدیث 6/157 معجم رجال الحدیث 13/184 قاموس الرجال 4/268.

عیسی ـ مردار (م 226هـ )

ابوموسی عیسی بن صبیح مردار بصری.

ابوموسی همدم بشر بن معتمر، از بزرگان و رؤسای معتزله بود1 و از او علم آموخت2 و خود نیز از بزرگان و برجستگان معتزله بصره3 و کسی بود که در بغداد اعتزال را آشکار ساخته و این مذهب را انتشار داد.4 کسانی مانند جعفر بن حرب ثقفی، جعفر بن مبشر همدانی، ابوزفر و محمد بن سوید از شاگردان وی به شمار می روند. ابوموسی فردی زاهد بود، تا آنجا که او را راهب معتزله می نامیدند.5 او همچون دیگر معتزلیان بغداد، قائل به برتری امام علی(علیه السلام) بر ابوبکر بود6 و عقاید باطلی هم داشت از جمله اینکه می گفت: بشر می تواند از نظر نظم، کتابی همانند قرآن یا بهتر از آن به وجود آورد. مرداریه گروهی از معتزله اند که به وی منسوب اند.7 سرانجام وی در سال 226هـ درگذشت و آثار زیر را بر جای گذاشت: التوحید الرد علی المجبره العدل المسائل و الجوابات اللطف الرد علی النصاری کتاب علی ابی قرة النصرانی الرد علی الملحدین التعدیل و التجویز کتاب علی الاحبار و المجوس فی العدل و التجویز الرد علی الجهمیه اصول الدین المخلوق علی النجّار العدل علی المجبره کلام اهل العلم و اهل الجهل التعلیم البدل علی النجار المعرفه علی ثمامه المعرفه علی الشحام خلق القرآن القدرة علی الظلم علی النظام ما جری بینه و بین البصریین فنون الکلام کتاب علی اصحاب اجتهاد الرأی العدل ماسئل عنه المجبره التغنم جواب کتاب التوبه النصیحه من قال بتعذیب الاطفال الدیانه التوبه الاقتصاد اخبار القرآن و المسترشدین.8

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 5/255.
[2] ــ الفرق بین الفرق 166.
[3] ــ تاریخ الاسلام 16/472.
[4] ــ الفهرست (الندیم) 206.
[5] ــ الملل و النحل (شهرستانی) 1/69.
[6] ــ شرح نهج البلاغه 1/7.
[7] ــ الانساب 5/255.
[8] ــ الفهرست (الندیم) 206.*

دیگر منابع: اللباب فی تهذیب الانساب 3/195 سیر اعلام النبلاء 10/548 لسان المیزان 4/398 طبقات المعتزله 71 لب اللباب فی تحریر الانساب 241.

عیسی ـ مستعطف (م 250هـ )

ابوموسی عیسی بن مهران بغدادی مستعطف.

در اصل اهل بغداد بود.1 از دوران حیات و آموزش او اطلاعی در دست نیست. محمد بن جریر طبری2 صاحب تاریخ معروف، احمد بن محمد نوفلی،3 منصور بن علی قزاز4 و ابن ابی نصر5 از او روایت کرده اند. عمرو بن جریر بجلی و حسن بن حسین عدنی از اساتید او به شمار می روند.6 رجالیون شیعه از جرح یا تعدیل وی سخنی ندارند، اما اهل سنت از روایات او برآشفته اند. خطیب بغدادی می گوید: عیسی بن مهران از شیاطین رافضه بود. کتابی از او به دستم رسید که صحابه را گمراه و فاسق خوانده بود و وقتی آن مطالب را دیدم، مو بر