موجب شد برخی از شاعران هم روزگارش از جمله ابن لنکک و ابوعثمان خالدی او را مایه اصلی هجویات خود قرار دهند. بااین حال به سبب دانش وی، بسیاری از دولتمردان آن روز همچون ابومحمد مهلبی وزیر معزالدوله، ابومحمد مافروخی والی بصره و ابویوسف یزیدی او را عزیز می داشتند و پذیرای او در مجالس خود می شدند. 3 از حافظه ای نیرومند برخوردار بود و به قولی پنج هزار ورق لغت و بیست هزار بیت شعر از حفظ داشت؛ ولی چنان که نقل کرده اند در ملاقات ها و مناظراتی که در بصره با ابومحمد مافروخی داشت، چه بسیار که مغلوب وی می شد و مافروخی در ذکر اشعار جاهلی بر او برتری می یافت. ابوریاش در شعردانی هماورد مافروخی نبود و در هجوسرایی توان مقابله با ابن لنکک نداشت؛ ولی بی گمان در زمینه لغت بر آنان برتر داشت. ثمره دوستی او با مافروخی، آن بود که وی سرانجام دریافت عوارض و مالیات کشتی ها در آبادان را به دست آورد. این امر بار دیگر رقیب وی ابن لنکک را بر آن داشت تا در هجویه ای به بدگویی او زبان بگشاید. وی به ابونواس و ابوتمام کینه ای سخت داشت و معتقد بود آن دو، شعر را به فساد کشیده اند. ابوریاش در بصره شاگردانی نیز داشته که یکی از آنان تنوخی بود که از جوانی نزد او به آموختن علم پرداخته4 و دیگری ابوعبدالله حسین بن علی تمری، از دوستان وی بود که از او روایت کرده است. 5 ابوریاش شرح کتاب هاشمیات کمیت و الحماسه الریاشیه از ابوریاش است. وی در سال 3396 و به قولی 349 هجری از دنیا رفت. 7

پی نوشت ها

[1] ـ بغیه الوعاة 1 / 409. 2 ـ معجم الادبا 2 / 123. 3 ـ یتیمه الدهر 2 / 412. 4 ـ معجم الادبا 2 / 127 و 8 / 245. 5 ـ نزهه الالباء 328. 6 ـ معجم الادبا 2 / 127 و 3 / 157. 7 ـ الوافی بالوفیات 6 / 205.

دیگر منابع: نشوارالمحاضره 2 / 158؛ معجم البلدان 1 / 318؛ خزانه الادب 1 / 471؛ ریحانه الادب 7 / 113؛ الاعلام 1 / 85.

محمود هیئتی

احمد ـ کاتب

احمد ـ کاتب (قرن 4ق)

احمدبن محمدبن متوکل کاتب

وی در مصر سکونت داشته و از شاعران زمان خود بوده که به زبان عربی شعر می سروده است. دیوان شعر او در پنجاه ورقه بوده است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 193.

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 1 / 1134.

سید محمد علوی

احمد ـ کاتب

احمد ـ کاتب (م. بین 260 و 270ق)

ابوعبداللّه احمدبن ابی فنن صالح بن ابی معشر کاتب، ملقب به ابن ابی فنن

وی از موالی بنی هاشم و شاعری نیکوسرا و فردی سیه چهره بود. احمد بیشتر فتح بن خاقان را با اشعار خویش می ستود. ابوبکر ابن انباری و یحیی بن علی اشعاری از او را روایت کرده اند. 1 الندیم، ابن ابی فنن را در زمره شعراءالمحدثین یاد کرده و آورده است که از او صد ورقه شعر باقی است. 2 محمدبن عمران مرزبانی (م. 384ق) ابیاتی از او نقل کرده است. 3 ابوعبداللّه در فاصله سال های 260 و 270 هجری از دنیا رفت. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 4 / 202. 2 ـ الفهرست (الندیم) 190. 3 ـ الموشّح 428. 4 ـ فوات الوفیات 1 / 70.

دیگر منابع: طبقات الشعرا (ابن معتز) 396؛ الاغانی 4 / 27 و 16 / 255؛ الوافی بالوفیات 6 / 423؛ لغت نامه دهخدا 1 / 956.

سیدمهدی حسینی عربی

احمد ـ کاتب

احمد ـ کاتب (م. حدود 310ق)

ابوالحسن احمدبن محمدبن حماده کاتب بغدادی ملقب به ابن حماده

آگاهی چندانی از زیست نامه وی در دست نیست. الندیم و پیرو او برخی منابع از او یاد کرده اند. الندیم ابن حماده را ادیب و از کاتبان فاضل و دانشمند معرفی کرده که از ادبیاتی نیکو برخوردار بوده و با برخی ادیبان هم عصر خود ملاقات و مجالست داشته و کتاب های امتحان الکُتّاب، دیوان ذوی الالباب، و الرسائل را نوشته است. 1 یاقوت حموی که داده های خود درباره ابن حماده را از الندیم گرفته، کتاب شحذالفطنه را نیز از آثار او می داند. 2 بنابراین به نظر می رسد برخی مطالب فهرست الندیم از بین رفته و به دست ما نرسیده است.