پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 4 / 254. 2 ـ الفهرست (الندیم) 38. 3 ـ الفهرست (الندیم) 38 و مقدمه ص الف.

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 1 / 493.

محمدجعفر مرادی

احمد ـ منادی

احمد ـ منادی (256 ـ 334ق)

ابوالحسین احمدبن جعفربن محمدبن عبیداللّه منادی بغدادی مشهور به ابن منادی

او اهل بغداد، ساکن محله رصافه آن شهر1 و متولد سال 256 هجری بود. 2 از جدش محمدبن عبیداللّه، محمدبن اسحاق صغانی، عباس بن محمد دوری، دقیقی، ابوداوود سجستانی و عیسی بن جعفر وراق حدیث آموخت و روایت کرد. ابن عمربن حیویه و محمدبن فارس غوری از او روایت کرده اند. 3 رجال نویسان اهل سنّت او را عالم به قرائات، محدثی حافظ و ثقه، مفسر، دارای فصاحت کلام، آگاه به علم عربی، راستگو، امانت دار، 4 حنبلی مذهب و فقیه معرفی کرده5 و گفته اند بیش از 120 یا به نقلی در حدود 440 اثر در علوم گوناگون داشته که بیشتر آنها در زمینه علوم قرآنی بوده است. 6 از ویژگی های ابن منادی، استدلال های او و آوردن دلیل در نقل روایاتش است. سال درگذشت او را به اختلاف 3367 و 334 ذکر کرده و گفته اند در مقبره خیزران بغداد به خاک سپرده شد. آثار او عبارت اند از: اختلاف العدد، دعاء انواع الاستعاذات من سائر آفات والعاهات، 8 ناسخ القرآن ومنسوخه. 9 ابن منادی کتاب دیگری با عنوان الملاحم دارد10 که در سال های اخیر در قم منتشر شده است.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 41. 2 ـ تاریخ بغداد 4 / 70. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 361. 4 ـ تاریخ بغداد 4 / 69. 5 ـ دایره المعارف بزرگ اسلامی 4 / 693. 6 ـ المنتظم 6 / 357. 7 ـ تاریخ بغداد 4 / 69. 8 ـ الفهرست (الندیم) 41. 9 ـ معجم المؤلفین 1 / 183. 10 ـ الذریعه 22 / 187.

دیگر منابع: معجم البلدان 3 / 46؛ طبقات الحفاظ 353؛ بغیه الوعاة 1 / 300؛ العبر 2 / 242؛ غایه النهایة 1 / 44؛ النجوم الزاهره 3 / 295؛ شذرات الذهب 2 / 343؛ مرآه الجنان 3 / 325؛ البدایة والنهایه 11 / 219؛ تذکره الحفاظ 3 / 173؛ الوافی بالوفیات 6 / 290؛ طبقات الحنابله 2 / 3؛ لغت نامه دهخدا 1 / 313؛ تاریخ الاسلام 25 / 135؛ طبقات المفسرین 1 / 34.

احسان آذرکمند

احمد ـ منبّجی (م. 366ق)

ابوالحسن احمدبن صقربن ثابت منبجی طائی

وی از علمای سده چهارم هجری است که رجالیون چندان به شرح حال او نپرداخته اند؛ ازاین رو تاریخ ولادت و محل رشد او برای ما مشخص نیست. منبجی علم قرائت را نزد مشایخ و استادانی چون ابوعیسی بکار، ابوبکربن مقسم و عبدالواحدبن ابوهاشم فراگرفت و خود در زمره علمای بزرگ قرائت قرار گرفت. کسانی چون: عبدان بن عمر منبجی، علی بن معتوق العین ثرمایی از شاگردان او در علم قرائت بودند. 1 ابوالحسن صاحب الحجة فی القرائات السبع بود و پس از یک عمر تحصیل و تدریس در ربیع الاخر سال 366 هجری و به نقلی در 360 هجری از دنیا رفت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ غایه النهایه 1 / 63. 2 ـ تاریخ الاسلام 26 / 353 و 453.

دیگر منابع: لب الالباب 276؛ تهذیب تاریخ دمشق 2 / 112؛ معرفة طبقات القراء 1 / 270؛ معجم المؤلفین 1 / 254.

رضا جعفری نوقاب

احمد ـ منجم

احمد ـ منجم (م. حدود 320ق)

ابوعیسی احمدبن علی بن یحیی بن ابی منصور منجم ملقب به ابن منجم

وی از خاندان آل منجم (بنی منجم) بود. جد اعلای وی ابومنصور از ندیمان خاص خلفای عباسی از متوکل تا معتمد بود و در دربار ایشان به خدمت اشتغال داشت. عمویش محمدبن یحیی نیز فردی ادیب، سخنور و زبان آور بود و در دانش موسیقی و ستاره شناسی مهارت داشت. پدرش علی بن یحیی نخست در دستگاه محمدبن اسحاق مصعبی و سپس در دربار فتح بن خاقان، وزیر برجسته متوکل عباسی (م. 247ق) خدمت می کرد و در پایان حکومت معتمد در سال 279 هجری از دنیا رفت. 1 به هرحال ابوعیسی برخاسته از خاندانی شناخته شده در علم و سیاست بود و خود از دانشمندان فاضل و برجسته قلمداد می شد2 و تألیفاتی نیز دارد که از آن جمله است. کتاب سنی العالم که یکی از مصادر تاریخ ابوالفدا بوده است. ابوالفدا درباره کتاب وی می نویسد: این کتاب در یک مجلد و مشتمل بر تواریخ کهن است. 3 برخی از این کتاب با عنوان البیان عن تاریخ سنی زمان العالم علی سبیل الحجة والبرهان یاد کرده اند. 4 افزون بر این اثر،