و به انواع خط و فنون کتابت دست یافت و از چنان آوازه ای برخوردار شد که برای آموزش خلیفه مقتدر عباسی (295 ـ 320ق) و فرزندان او به دربار دعوت شد. 1 ابن مقله نیز از شاگردان او بود. 2 گویا در همین راستا و نزدیکی به دربار، صفدی در گزارش خود نوشته است: وی در دوران حکومت مقتدر، مدتی اداره امور حسبه بغداد را بر عهده داشت. 3 یاقوت در تکمیل گزارش الندیم و با توجه به این نکته که پدر اسحاق از خطاطان بنام بوده و به احول محرّر شهرت داشته، می نویسد: نخستین کسی که از قوانین و رسم الخط صحبت به میان آورده و انواع خط را تشریع کرده، فردی به نام احول محرّر است؛ اما اینکه آیا وی همان پدر اسحاق است یا نه، دانسته نیست. 4 وی در سال 315 هجری از دنیا رفت. 5 برخی معاصران نوشته اند او تا سال 320 هجری زنده بوده است؛ گرچه دلیلی بر گفته خویش اقامه نکرده اند. 6 آثار تمیمی عبارت اند از: تحفه الوامق، القلم، رسالة فی الخط والکتابة. 7

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 12. 2 ـ معجم الادبا 6 / 61. 3ـ الوافی بالوفیات 8 / 393. 4 ـ معجم الادبا 6 / 59. 5 ـ هدیة العارفین 1 / 199. 6ـ معجم المؤلفین 2 / 227. 7 ـ معجم الادبا 6 / 61.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 376 و 711، لغت نامه دهخدا 2 / 1885.

اسماعیل اسماعیلی

اسحاق ـ سمرقندی

اسحاق ـ سمرقندی (م. 342ق)

ابوالقاسم اسحاق بن محمدبن اسماعیل حکیم سمرقندی

عالم حنفی مذهب که دانش خویش را از استادانی چون عبداللّه بن سهل زاهد1 عمروبن عاصم مروزی و محمدبن خزیمه قلاّس فرا گرفته و از ایشان روایت نقل کرده است. سمرقندی از حکمای نامدار روزگار خویش بود و مواعظ و حکمت های پندآموز وی در شرق و غرب، زبانزد بود و حتی برخی آن را تدوین کرده اند؛ ازاین رو وی به حکیم ملقب شد. وی دارای شاگردانی نیز بوده که از آن میان می توان افرادی چون عبدالکریم بن محمد فقیه و ابوجعفربن محمد منیب را نام برد. سمرقندی افزون بر مهارت در برخی رشته های علوم، از مناصب و مشاغل سیاسی به دور نبود و زمانی طولانی، قضاوت سمرقند را بر عهده داشت. 2 وی دارای آثار و تألیفاتی بود که عبارت اند از الصحائف الالهیه، 3 السوادالاعظم و عقیده الامام. 4 وی
سرانجام در دهم محرم سال 342 قمری در سمرقند از دنیا رفت و در آرامگاه جاکردیزه به خاک سپرده شد. 5 در تاریخ درگذشت وی اختلاف است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الجواهرالمضیئه 1 / 371. 2 ـ الانساب 2 / 243 ـ 244. 3 ـ الاعلام 1 / 296. 4 ـ کشف الظنون 2 / 1008 و 1157. 5 ـ الانساب 2 / 244. 6 ـ لغت نامه دهخدا 2 / 1895؛ معجم المطبوعات العربیه 1 / 1046.

دیگر منابع: اللباب 1 / 379؛ معجم المؤلفین 2 / 237؛ هدیه العارفین 1 / 199؛ الذریعه 22 / 412.

اسماعیل اسماعیلی

اسحاق ـ شاشی

اسحاق ـ شاشی (م. 325ق)

ابویعقوب اسحاق بن ابراهیم شاشی سمرقندی خراسانی

از مردمان شهر شاش / چاچ (تاشکند کنونی) شهری از ماوراءالنهر در کنار رود سیحون بود. او از کودکی به مصر رفت و در آنجا اقامت گزید و کتاب الجامع الکبیر را از زیدبن اسامه روایت کرد. ابویعقوب از شیوخ و دانشمندان حنفی مذهب و فردی مورد اعتماد بود و مدت زمانی قضاوت پاره ای از نواحی مصر را برعهده داشت و با مجمع قضات آن سرزمین همکاری می کرد. 1 برخی مذهب او را شافعی دانسته اند. 2 او در سال 325 هجری در مصر از دنیا رفت. 3 کتاب اصول الفقه که به اصول شاشی شهرت دارد، اثر اوست. 4 به نوشته اسماعیل پاشا، این کتاب در یک مجلد در هند به چاپ رسیده است؛ 5 اما کارل بروکلمان در پژوهش های خود به این نتیجه رسیده که این کتاب به شاشی منسوب بوده و در دهلی و الله آباد هند به چاپ رسیده؛ ولی از آنِ فرد یا افراد دیگری از سده هفتم با همین مشخصات است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الجواهر المضیئه 1 / 364. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 199. 3 ـ الجواهر المضیئه 1 / 364. 4 ـ الاعلام 1 / 293. 5 ـ هدیة العارفین 1 / 199. 6 ـ تاریخ الادب العربی 3 / 266.

دیگر منابع: المقفی الکبیر 2 / 52؛ معجم المؤلفین 2 / 226؛ فرهنگ معین 5 / 869.

اسماعیل اسماعیلی

اسحاق ـ عقرانی

اسحاق ـ عقرانی (قرن 4ق)

ابوحسین اسحاق بن حسن بن بکران عقرانی تمّار

وی اهل عقران بود و مدتی در کوفه سکونت داشت و از محضر