دیگر منابع: تاریخ الاسلام 23 / 113؛ معجم البلدان 1 / 425؛ الاکمال 1 / 433؛ توضیح المشتبه 1 / 498؛ طبقات علماءالحدیث 2 / 423؛ الانساب 1 / 359؛ تذکره الحفاظ 2 / 701؛ شذرات الذهب 2 / 242؛ هدیه العارفین 1 / 198؛ معجم المؤلفین 2 / 229.

باقری و جعفری نوقاب

اسحاق ـ خزاعی

اسحاق ـ خزاعی (م. 308ق)

ابومحمد اسحاق بن احمدبن اسحاق خُزاعی مکی

الندیم وی را ذیل کتبی که مؤلفان آنها از اهل مکه بوده و درباره اعداد آیه های قرآن تألیف شده اند، آورده و کتاب او را با عنوان العدد ذکر کرده است. 1 ابومحمد یکی از پیشگامان علم قرائت به سبک مکّیین و فردی موثق بود. قرائت را نزد احمد بُزّی و عبدالوهاب بن فُلیح آموخت و علم حروف قرآن را از عبداللّه بن جبیر و قنبل روایت کرد. ابن شنبوذ، محمدبن احمد أشنانی و محمدبن عیسی بن بندار از شاگردان وی بودند. از خزاعی نقل است که قرآن را 27 بار نزد ابن فلیح و 30 بار نزد احمد بُزّی قرائت کرده است. 2 خزاعی همچنین کتاب المسند ابن ابی عمر عدنی را از خود وی روایت کرد. او سرانجام در رمضان سال 308 هجری در مکه از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 40. 2 ـ غایه النهایه 1 / 156. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 14 / 289.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 23 / 229؛ العبر 1 / 453؛ البدایة والنهایه 11 / 131؛ شذرات الذهب 2 / 252؛ الوافی بالوفیات 8 / 403؛ تاریخ جرجان 449؛ معجم حفاظ القرآن 1 / 57 و 58؛ المعجم الصغیر 1 / 100؛ معجم المؤلفین 2 / 230.

سیدمهدی حسینی عربی

اسحاق ـ سجزی

اسحاق ـ سجزی (27
[1] ـ 362ق)

ابویعقوب اسحاق بن احمد سجزی سجستانی بندانه

وی در سال 271 هجری به دنیا آمد. اهل یمن بود و در همان جا به تحصیل پرداخت و در مدارس اسماعیلیان رشد و نمو کرد تا اینکه در زمره داعیان اسماعیلی و از اندیشمندان بزرگ فلسفه قرار گرفت و آثاری در اثبات و حقانیت مذهب اسماعیلی و مقابله با آرای فرقه های دیگر تدوین کرد. 1 او به سیستان و خراسان سفر کرد و به نشر و دعوت پرداخت و تألیفاتی را در حکمت الهی اسماعیلی و در
دفاع از مذهب اسماعیلی به رشته تحریر درآورد که این آثارش در بیشتر کتابخانه های خصوصی اسماعیلیان محفوظ مانده بود و به تازگی پژوهشگران اسماعیلی بیشتر آنها را منتشر کرده اند. 2 الندیم می گوید او مدتی در ری اقامت گزید و در آنجا امام و خلیفه وقت مردم شد؛ 3 ولی چون او از مجاهدان در راه عقیده خود بود و در این زمان به تبلیغ آیین اسماعیلیان پرداخته بود، سرانجام به دست امیر خلف بن اسحاق کشته شد. آثار او عبارت اند از: اثبات النبوة، الموازین، ینابیع، النصرة، المقالید، مسیله الاحزان، سلم النجاة، سرائرالمعاد والمعاش، کشف المحجوب، الوعظ، اسس البقاء، خزانه الادله، تآلف الأرواح، تأویل الشریعه، اساس الدعوة، 4 البرهان، مؤنس القلوب، تحفه المستجیبین، الامن من الحیره، الغریب فی معنی الاکسیر، الافتخار، تأویل الشرایع، الرساله الباهره، 5 الحق النیّر، الحق المبین، کتاب بسم اللّه الرحمن الرحیم، 6 البشاره، التوحید، المبدأ والمعاد، الکامل، العلم المکنون والسرالمخزون، الرد علی من وقف عند الفلک من الفلاسفه. 7

پی نوشت ها

[1] ـ اعلام الاسماعیلیه 154. 2 ـ دائرة المعارف بزرگ اسلامی 6 / 426 ـ 429. 3 ـ الفهرست (الندیم) 241. 4 ـ اعلام الاسماعیلیه 154. 5ـ اثبات النبوات، مقدمه. 6ـ الفهرست (الندیم) 241. 7ـ دایره المعارف بزرگ اسلامی 6 / 426 ـ 429.

دیگر منابع: الاعلام 1 / 293؛ الفرق بین الفرق 267؛ الذریعه 20 / 84؛ دانشنامه ایران و اسلام 9 / 1130؛ بیست گفتار محقق 34؛ دایره المعارف تشیع 1 / 449؛ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 3 / 353.

باقری و جعفری نوقاب

اسحاق ـ سعدی

اسحاق ـ سعدی (315ق)

ابوحسین اسحاق بن ابراهیم بن عبداللّه سعدی تمیمی محرّر بربری ندیم

کهن ترین منبعی که درباره وی اطلاعاتی به دست داده، الفهرست الندیم است. وی می نویسد: اسحاق از بهترین خوش نویسان و کاتبان روزگار خویش بود. پدرش ابراهیم نیز گرچه چپ چشم و لوچ بود، محرّر و خطاطی بنام به شمار می رفت. فرزندان و نوادگان وی نیز در این فن شهره بودند و بهره فراوانی از خوش نویسی و کتابت داشتند. اسحاق فن خطاطی را نزد ابن معدان از استادان نامدار این هنر آموخت