خاص آن منطقه استفاده شده، به نظر می رسد در اندلس نوشته شده است. زمان زندگی و مرگ مؤلف نیز دقیقاً روشن نیست؛ ازاین رو برخی حیات او را در سده سوم، برخی حدود 340 و برخی پیش از 454 هجری تخمین زده اند. 1

پی نوشت ها

[1] ـ آکام المرجان و مقدمه آن.

محمد غفوری

اسحاق ـ منجنیقی

اسحاق ـ منجنیقی (پس از 210 ـ 304ق)

ابویعقوب اسحاق بن ابراهیم بن یوسف منجنیقی ورّاق بغدادی

وی اهل بغداد و ساکن مصر بود. 1 تولد او پس از سال 210 هجری بوده و چون در جامع مصر نزدیک منجنیق می نشست، به منجنیقی معروف شد. از میان استادانی که ابویعقوب از آنها بهره برده می توان به محمدبن بکاربن ریان، عبدالاعلی بن حماد نرسی و احمدبن منیع اشاره کرد. ابن عدی، نسائی و طبرانی از شاگردان وی بودند. منابع، منجنیقی را فردی صالح، صدوق و موثق دانسته اند. 2 وی در جمادی الآخرة سال 403 هجری در مصر درگذشت. 3 کتاب روایه الکبار عن الصغار والآباء عن الابناء اثر اوست. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 6 / 385. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 14 / 141. 3 ـ تاریخ بغداد 6 / 385. 4 ـ شذرات الذهب 2 / 243.

دیگر منابع: تهذیب تاریخ دمشق 2 / 432؛ تاریخ الاسلام 23 / 137؛ المنتظم 13 / 169؛ مختصر تاریخ دمشق 4 / 283؛ تهذیب الکمال 2 / 392؛ معجم الصغیر 1 / 112؛ تاریخ جرجان 104؛ تقریب التهذیب 1 / 55؛ هدیه العارفین 1 / 199؛ ایضاح المکنون 1 / 585؛ کشف الظنون 1 / 914؛ معجم المؤلفین 2 / 229.

سیدمهدی حسینی عربی

اسحاق ـ نصرانی

اسحاق ـ نصرانی (300 ـ زنده در 377ق)

ابوالحسین اسحاق بن یحیی بن سریج نصرانی، ملقب به ابن سریج و ابن زرقاله

وی در شعبان سال 300 هجری به دنیا آمد و در امور دیوانی، گردآوری و محاسبات مالیاتی و مناظره عمال (استنطاق) و نیز در علم نجوم مهارت داشت. الندیم گوید: وی تا زمان تألیف کتاب الفهرست، یعنی سال 377 هجری در قید حیات بود. آثاری که اسحاق تألیف
کرده، بدین شرح است: الخراج الکبیر که در دو جزء و شش منزل ترتیب یافته بود، صناعة الخراج الصغیر در چند منزل، عمل المؤامرات بالحضره، تحویل سنی الموالید حدود صد ورقه، جمل التاریخ (توضیح الندیم دراین باره ناقص مانده است)، 1 الزرقاله. برخی منابع، درگذشت وی را سال 377 هجری دانسته اند. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 151. 2 ـ هدیه العارفین 1 / 200.

دیگر منابع: معجم الادبا 6 / 87؛ الوافی بالوفیات 8 / 428؛ لغت نامه دهخدا 1 / 283 و 2 / 1898.

سیدمهدی حسینی عربی

اسحاق ـ نیشابوری

اسحاق ـ نیشابوری (م. 383ق)

ابویعقوب اسحاق بن حمشاد نیشابوری، ملقب به ابن محمش

گفته شده که وی بزرگ فرقه کرامیه در نیشابور و فردی زاهد و واعظ بود و بیش از پنج هزار تن به دست او اسلام آوردند. 1 البته برخی از رجال شناسان، او را فردی کذاب و واضع حدیث دانسته و آورده اند: ابویعقوب در رابطه با فضایل محمدبن کرّام تألیفی دارد که در سلسله اسناد آن مجاهیل قرار دارند. 2 وی در نیشابور3 به سال 383 هجری از دنیا رفت و افراد بسیاری در خاک سپاری وی حاضر شدند. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 27 / 60. 2 ـ لسان المیزان 1 / 375. 3 ـ الاعلام 1 / 296. 4 ـ تاریخ الاسلام 27 / 60.

دیگر منابع: میزان الاعتدال 1 / 200؛ العبر 2 / 162؛ مرآه الجنان 2 / 313؛ شذرات الذهب 3 / 104؛ معجم المؤلفین 2 / 238.

سیدمهدی حسینی عربی

اسد ـ ورثینی

اسد ـ ورثینی (م. 315ق)

ابوالحارث اسدبن حمدویة بن معبدبن خرس ورثینی نسفی

وی اهل ورثین، روستایی از توابع نسف (شهری میان رود جیحون و سمرقند) بود. احادیث بسیاری شنیده و آنها را جمع کرده است. ازجمله استادانی که ابوالحارث از آنها بهره برده، طفیل بن زید تمیمی، مثنی بن ابراهیم غوبدینی و ابوعیسی محمدبن عیسی بن سورة ترمذی هستند. ورثینی فردی آگاه به فنون علم با تألیفات نیکو و بیانی