هجری از دنیا رفت. 2 برخی درگذشت او را پیش از 403 هجری آورده اند. 3

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 1 / 126. 2 ـ هدیه العارفین 1 / 261. 3 ـ معجم المؤلفین 3 / 182.

پژوهشکده

حرقوص

حرقوص عثمان ـ کنانی

حسان ـ نیشابوری

حسان ـ نیشابوری (277 ـ 349ق)

ابوولید حسان بن محمدبن احمد نیشابوری

محدث، فقیه و مفتی شافعیان خراسان در روزگار خود بود که پس از سال 2701 و به گفته برخی منابع معاصر، در سال 277 هجری2 در نیشابور زاده شد. وی که از نسل سعیدبن عاص اموی شمرده شده، تحصیلات خود را در نیشابور آغاز کرد و از دانشمندان این شهر بهره برد. در جوانی برای کسب دانش بیشتر به برخی شهرها مانند نَسا از شهرهای خراسان قدیم و ترکمنستان کنونی و بغداد سفر کرد. حدیث را از محمدبن ابراهیم عبدی، محمدبن نعیم مدینی، جعفربن محمدبن حسن ترک، احمدبن حسن بن عبدالجبار صوفی، حسن بن سفیان نسوی و برخی دیگر آموخت و دانش فقه را نزد ابوالعباس احمدبن سریج در بغداد فرا گرفت. 3 ابوولید که در سال 305 هجری به عراق رسیده بود، پس از تکمیل تحصیلاتش به نیشابور بازگشت و به تدریس اندوخته های خویش پرداخت. فقیهان و جویندگان علم در مدرسه و منزلش از او بهره ها بردند. 4 ابوعبداللّه حاکم نیشابوری، ابوطاهربن محمش زیادی، ابن منده، قاضی احمدبن حسن حیری و احمدبن محمد سهلی صفار شماری از شاگردان اویند. 5 ابوولید در سال 3446 یا 349 هجری در همین شهر از دنیا رفت و در مقبره نصربن زیاد قاضی به خاک سپرده شد. 7 حسان نوشته هایی نیز داشته که با نام های گوناگون از آنها یاد شده است از جمله المستخرج علی صحیح مسلم (المخرج علی المسندالصحیح)، الاحکام علی مذهب الشافعی (المخرج علی مذهب الشافعی) 8 و شرح رساله الشافعی. 9

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 492. 2 ـ معجم المؤلفین 3 / 192. 3 ـ الانساب
4 / 470 ـ 471. 4 ـ تاریخ نیشابور 161. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 494. 6 ـ تذکره الحفاظ 3 / 896. 7 ـ تاریخ نیشابور 161. 8 ـ الانساب 4 / 471؛ سیر اعلام النبلاء 15 / 494. 9 ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 263.

دیگر منابع: طبقات الشافعیة الکبری 3 / 226؛ طبقات الفقهاء الشافعیه 74؛ النجوم الزاهره 3 / 324؛ طبقات الحفاظ 367؛ تاریخ الاسلام 25 / 417؛ العبر 2 / 81؛ دول الاسلام 193؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 240؛ شذرات الذهب 2 / 380؛ المنتظم 14 / 128؛ البدایة والنهایه 11 / 236؛ تهذیب الاسماء واللغات 2 / 271؛ مرآه الجنان 2 / 258؛ کشف الظنون 1 / 873؛ الاعلام 2 / 177؛ هدیه العارفین 1 / 265.

محمد غفوری

حسن ـ آمدی

حسن ـ آمدی (م. 370ق)

ابوالقاسم حسن بن بشربن یحیی آمِدی بصری کاتب

وی اهل آمد، شهری در دیار بکر کنار دجله بود. 1 آمدی در بصره به دنیا آمد و نزد ابراهیم بن عرفه نفطویه و دیگران حدیث آموخت و سپس برای فراگیری علوم به بغداد نیز سفر کرد و نزد اخفش، زجاج و ابن درید شاگردی کرد تا به درجات عالیه ای در علوم نحو و ادب رسید. 2 او در بغداد کاتب هارون بن محمد ضبی، المقتدر باللّه و وزیر او بود و سپس به بصره بازگشت و در آنجا کاتب احمد و طلحه فرزندان حسن بن مثنی و دیگران شد و همچنین مدتی امر قضاوت را در بصره بر عهده داشت. 3 آمدی را فردی خوش فهم، صاحب درایت، سریع الادراک، راوی، شاعر، ادیب و خطاط دانسته اند. وی در سال 370 هجری در بصره از دنیا رفت. 4 آمدی نویسنده ای چیره دست و صاحب تألیفاتی نیکو بود و در نوشتن از جاحظ پیروی می کرد. آثارش عبارت اند از: شدة حاجه الانسان الی ان یعرف قدر نفسه، المختلف والمؤتلف فی اسماءالشعراء، معانی شعرالبحتری، الردّ علی علی بن عمار فیما خطأ فیه اباتمام، الموازنة بین ابی تمام و البحتری، نثرالمنظوم، فی انّ الشاعرین لایتفق خواطرهما، اصلاح ما فی معیارالشعر لابن طباطبا، فی نثر ما بین الخاص والمنزل من معانی الشعر، تفضیل شعر امرؤالقیس علی الجاهلین، 5 تبیین غلط قدامه بن جعفر فی نقد الشعر، الاضداد، دیوان شعری و فعلت وافعلت. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 1 / 57. 2 ـ تاریخ الاسلام 26 / 437. 3 ـ الوافی بالوفیات 11 / 407. 4 ـ معجم الادبا 8 / 78. 5 ـ الفهرست (الندیم) 172. 6 ـ بغیه الوعاة 1 / 500.