2 / 100؛ النجوم الزاهره 4 / 20؛ الوافی بالوفیات 13 / 174؛ کشف الظنون 1 / 586؛ هدیه العارفین 1 / 336؛ الاعلام 2 / 280.

رضا جعفری نوقاب

حمزه ـ هاشمی

حمزه ـ هاشمی (249 ـ 335ق)

ابوعمرحمزه بن قاسم بن عبدالعزیزبن عبداللّه هاشمی بغدادی

وی اهل بغداد بود1 و در شعبان سال 249 هجری به دنیا آمد و نزد کسانی چون سعدان بن نصر، محمدبن اسحاق ساغانی و عباس بن محمد دوری علم حدیث را فرا گرفت. ابوعمر سال 311 هجری به امامت جماعت مسجد جامع منصور و سپس مسجد جامع رصافه منصوب شد. او سال 333 هجری در مسجد جامع رصافه به تدریس علم حدیث اشتغال داشت. 2 علمای رجال اهل سنّت، او را محدثی ثقه، ظاهرالصلاح، دیندار و پایبند به مذهب دانسته اند. دارقطنی، ابن شاهین، ابراهیم بن مخلد و دیگران از او روایت کرده اند. 3 او احادیث و روایاتی را در چند صفحه تدوین کرده است. 4 ابوعمر در شعبان سال 335 هجری در بغداد از دنیا رفت و پیکر او در کنار قبر معروف کرخی به خاک سپرده شد. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 2 / 280. 2 ـ تاریخ بغداد 8 / 182. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 374. 4 ـ الاعلام 2 / 280. 5 ـ المنتظم 14 / 55.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 25 / 123؛ المستدرک علی معجم المؤلفین 222؛ تاریخ التراث العربی 1 / 1 / 365.

رضا جعفری نوقاب

حمید ـ دهقان

حمید ـ دهقان (م. 310ق)

ابوالقاسم حمیدبن زیادبن حمّاد دهقان نینوایی اراش کوفی

از دانشمندان بزرگ و از محدثان موثق شیعه، فقیه گران قدر و بزرگوار و کثیرالتصنیف و الروایه بود؛ گرچه از واقفیه به شمار آمده است. وی اهل سورا، منطقه ای از کوفه بود که به نینوا هجرت کرد و در آنجا اقامت کرد. 1 از حسن بن محمدبن سماعه، حسن بن موسی خشاب، عبداللّه بن احمد نهیکی، احمدبن محمدبن رباح، عبداللّه بتان و دیگران حدیث روایت کرده است. نامش در سند 478 مورد روایت آمده است. 2 کسانی چون احمدبن عبدون، ابی طالب انباری حسن بن
محمدبن علان، محمدبن یعقوب کلینی، محمدبن همام بن سهیل و ابوالقاسم علی بن حبشی بن قونی کاتب از او روایت کرده اند. 3 وی آثاری چون الملاحم، 4 الجامع فی انواع الشرائع، الدعاء، الفرائض، الدلائل، ذمّ من خالف الحقّ واهله، فضل العلم والعلماء، الثلاث والاربع، النوادر، الرجال، الخمس، من روی عن الصادق علیه السلام را نوشته بوده که عده ای چون احمدبن جعفربن سفیان، حسین بن علی بن سفیان و ابوالحسن علی بن حاتم آنها را روایت کرده اند. حمید دهقان در سال 310 هجری از دنیا رفت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ رجال (النجاشی) 1 / 321؛ الفهرست (الطوسی) 60. 2 ـ معجم رجال الحدیث 6 / 287. 3 ـ الفهرست (الطوسی) 60. 4 ـ معالم العلما 43. 5 ـ رجال (النجاشی) 1 / 321.

دیگر منابع: رجال (الطوسی) 463؛ خلاصة الاقوال 59؛ نقد الرجال 120؛ رجال (ابن داوود) 135؛ هدایه المحدثین 53؛ جامع المقال 64؛ منهج المقال 127؛ مجمع الرجال 2 / 244؛ الذریعه 3 / 253؛ الاعلام 2 / 283؛ کشف الظنون 4 / 198؛ طبقات اعلام الشیعه 1 / 125؛ جامع الرواة 1 / 284؛ الوجیزه 40؛ اعیان الشیعه 6 / 253؛ معجم الموحد 1 / 280.

رضا جعفری نوقاب

حنظله ـ تمیمی

حنظله ـ تمیمی (م. قرن 4ق)

ابوالحسن (ابوالحسین) حنظله بن زکریا بن یحیی بن حنظله تمیمی قزوینی

شیخ طوسی نام وی را در شمار کسانی آورده که از امامان علیهم السلام روایتی ندارند. او می گوید تلعکبری از او روایت کرده و اجازه روایت داشته است. 1 وی مدتی قاضی قزوین نیز بوده است. 2 نجاشی درباره او تعبیر « لم یکن بذاک » را به کار برده که بیانگر ضعف است. سپس می گوید کتاب الغیبه از اوست که ابوالحسین بن تمام آن را گزارش کرده است. 3 با توجه به درگذشت هارون تلعکبری (م. 385ق) حنظله را می توان از رجال سده چهارم هجری دانست.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال (الطوسی) 467. 2 ـ الامالی (الطوسی) 590؛ بحارالانوار 1 / 94. 3 ـ رجال (النجاشی) 1 / 345.

دیگر منابع: میزان الاعتدال 4 / 287؛ جامع الرواة 1 / 287؛ قاموس الرجال 3 / 449؛ ریحانه الادب 1 / 345.

مصطفی صادقی