ومنسوخه ومحکمه ومتشابهه، فضل الدّعاء والذکر، جوامع الحجّ، مناقب رواه الحدیث، مثالب رواه الحدیث، المتعه، الردّ علی علی بن ابراهیم بن هاشم فی معنی هشام ویونس، قیام اللیل، الرد علی المجبره، فضل قم وکوفه، فضل ابوطالب وعبدالمطلب وابوالنبی علیهم السلام ، فضل العرب، الامامه، فضل النبی علیهم السلام ، الدعاء، الاستطاعه، احتجاج الشیعة علی زیدبن ثابت فی الفرائض، النوادر، المنتخبات (این کتاب مجموعه روایات عالم جلیل القدر حمزه بن قاسم علوی از اوست)، المزار، مناقب الشیعه، مثالب هشام ویونس، الطبقات. 7

پی نوشت ها

1ـ الاعلام 3 / 86. 2ـ رجال (الطوسی) 431 و 475. 3ـ رجال (ابن داوود) 168. 4 ـ الفهرست (الطوسی) 75. 5 ـ اختیار معرفه الرجال 528. 6 ـ جامع الرواة 1 / 356. 7 ـ رجال (النجاشی) 1 / 401 و 2 / 402.

دیگر منابع: معالم العلما 54؛ اقبال الاعمال 1 / 143 و 193؛ من لا یحضره الفقیه 4 / 424؛ الوجیزه 50؛ مجمع الرجال 3 / 107؛ تنقیح المقال 2 / 17؛ خلاصه الاقوال 78؛ هدایه المحدثین 71؛ منهج المقال 159؛ التحریرالطاووسی 539؛ جامع المقال 70؛ اعیان الشیعه 7 / 225؛ ایضاح المکنون 1 / 30؛ معجم المؤلفین 4 / 211.

سیدمهدی حسینی عربی

سعد ـ صفار

سعد ـ صفار (قرن 4ق)

سعدبن محمد صفار

وی از اصحاب و شاگردان محمدبن مسعود عیاشی بود. شیخ طوسی سعد را در ردیف کسانی آورده که از امامان علیهم السلام روایتی ندارند. 1 معرفه التقویم تألیف اوست. 2 تاریخ درگذشت او روشن نیست؛ اما چون شاگرد عیاشی (م. 320ق) بوده، صفار را از رجال سده چهارم به شمار می آوریم.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال (الطوسی) 474. 2 ـ الذریعه 21 / 253؛ آغابزرگ نسخه ای از آن را در تربت حیدریه ذکر می کند.

دیگر منابع: جامع الرواة 1 / 54؛ تنقیح المقال 2 / 15؛ قاموس الرجال 5 / 42؛ نقدالرجال 148؛ منهج المقال 159؛ اعیان الشیعه 7 / 223.

محمد غفوری

سعید ـ ابن ابی قاضی

سعید ـ ابن ابی قاضی (پیش از 313ق)

سعیدبن محمدبن عبدالله ابن ابی قاضی

درباره وی جز اطلاعات اندکی که تقی الدین سبکی ارائه داده،
آگاهی دیگری در دست نیست. وی در ضمن شرح حال پدر سعید، یعنی محمدبن عبدالله که از فقهای شافعی بود به شرح حال مختصری از زندگانی سعید پرداخته و می نویسد:

سعید همچون پدرش از علمای شافعی و فردی فاضل بود؛ چه اینکه از خاندانی فاضل و دانشمند برخاسته و دست پرورده چنین خانواده ای بود و اثری به نام الارشاد از خود بر جای گذاشت. تاریخ دقیق درگذشت وی روشن نیست. به نوشته همو، سعید و برادرش در زمان حیات پدر که در سال 313 هجری از دنیا رفت به دست قرامطه کشته شدند؛ 1 بنابراین درگذشت وی باید پیش از تاریخ یاد شده باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیه الکبری 3 / 185.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 4 / 230.

اسماعیل اسماعیلی

سعید ـ اندلسی

سعید ـ اندلسی (342ق)

ابوعثمان سعیدبن عبد الرحمن بن محمد اندلسی معروف به ابن عبدربّه

اهل قرطبه1 و از موالی امیر هشام بن عبدالرحمن بن معاویه و برادرزاده احمدبن محمدبن عبدربّه ادیب مشهور و مؤلف عقدالفرید (م. 328ق) بود. 2 درباره شخصیت علمی وی سخن فراوان وجود دارد. رجال شناسان در منابع به گونه ای متفاوت از وی گزارش داده اند. ابن فرضی در تاریخ خود، او را از فقها و محدثان برجسته روزگار خویش شمرده و افرادی همچون محمدبن عمربن لبابه، اسلم بن عبدالعزیز و احمدبن خالد را استادان و شیوخ وی دانسته و بر این نکته تأکید کرده است که او در فتوا بر دیگران مقدم بود و از او درجایگاه فقیهی مشاور در احکام استفاده می شد. 3 این گزارش ابن فرضی در حالی است که از حرفه و مهارت پزشکی ابن عبدربّه سخنی به میان نیاورده است. از سوی دیگر برخی از زندگی نامه نویسان چون ابن ابی اصیبعه، ابن صاعد و دیگران در شرح حال وی فقط به مهارت پزشکی سعید پرداخته و هیچ اشاره ای به تخصص یا مهارت وی در فقه و حدیث نکرده اند. به هرحال ابن ابی اصیبعه می نویسد: سعید پزشکی فاضل بود و در مداوای تب ها