نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : --- جلد : 2 صفحه : 213
روش خاصی به کار می برد. افزون بر اینکه در نجوم، دستی تمام داشت و به حرکات و طبیعت ستارگان و جهت وزش بادها و تغییرات جوی آگاهی کامل داشت. 4 ابن صاعد نیز با تأکید بر این مطالب، او را شاعری زبردست، نیکوسرا و نامدار دانسته و یادآور شده که سعید هرگز در دربار هیچ پادشاه و حاکمی خدمت نکرد و همیشه از این امر پرهیز می کرد. 5 از شاگردان ابن عبدربّه می توان افرادی همچون محمدبن ابراهیم بن سعید معروف به ابن ابی قرامدی6 و ابوحرمله فقیه7 را نام برد. رجال نویسان او را مالکی مذهب، ثقه8 و خوش اخلاق معرفی کرده و برخی معتقدند در پایان عمر، نابینا شده است. 9 سال درگذشت ابن عبدربّه به اختلاف، 332، 10 342 و 356 هجری11 ذکر شده است.
آثار وی عبارت اند از: الاقراباذین یاکتاب الدکّان 12 که در دمشق موجود است، تعالیق ومجربّات فی الطب، ارجوزة فی الطب. 13
پی نوشت ها
[1] ـ التکمله للکتاب الصله 4 / 109. 2 ـ طبقات الامم 100. 3 ـ تاریخ علماءالاندلس 1 / 202. 4ـ عیون الانباء 489 ـ 490. 5ـ طبقات الامم101. 6ـ بغیه الملتمس 307. 7ـ ترتیب المدارک 4 / 434. 8ـ الدیباج المذهب 204. 9 ـ ترتیب المدارک 4 / 435. 10 ـ الدیباج المذهب 204. 1 [1] ـ ترتیب المدارک 4 / 435. 12 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 270. 13 ـ عیون الانباء 490.
دیگر منابع: جذوه المقتبس 213؛ الوافی بالوفیات 15 / 237؛ یتیمه الدهر 2 / 74؛ الاعلام 3 / 97؛ معجم المؤلفین 4 / 224؛ دایره المعارف بزرگ اسلامی 4 / 188؛ الحضارة العربیّه الاسلامیه فی الاندلس 2 / 1298.
اسماعیل اسماعیلی
سعید ـ بربری
سعید ـ بربری (315 ـ 400ق)
ابوعثمان سعیدبن عثمان بن سعید بربری قرطبی ملقب به ابن قزاز و لحیة الزبل
ادیب، واژه شناس و نحوی اندلسی که در سال 315 هجری زاده شد و در قرطبه (کوردوبا) می زیست. 1 افزون بردانستن نحو و لغت، از محدثان موثق نیز به شمار آمده است. 2 ابوعثمان دانش خود را از استادان بسیاری چون ابوعلی قالی اسماعیل بن قاسم بن عبدون لغوی (م. 356ق)، قاسم بن اصبغ، وهب بن مسره، محمدبن عبداللّه بن ابی دلیم و محمدبن محمدبن عبدالسلام خشنی فرا گرفته3 و کاتب ابن یعلی بوده است. 4 از شاگردان او جز ابن عبدالبر یوسف بن عبداللّه ادیب قرطبی (م. 463ق) کس دیگری را نام نبرده اند. 5 ابن قزاز کتابی در رد کتاب الفصوص صاعدبن حسن ربعی بغدادی (م. 417ق) نگاشت. 6 تاریخ درگذشت وی دقیقاً روشن نیست. به گفته برخی، او در یکی از جنگ های اندلس ناپدید شد و کسی از مرگ یا زنده بودنش آگاه نبود. 7 گویا چون این واقعه در ربیع الاول سال 400 رخ داده. 8 درگذشت او را نیز در همین تاریخ ثبت کرده اند. 9 اگرچه سال های دیگری چون 374 هجری نیز برای وفات او ذکر شده10 که درست نیست؛ چون در این صورت ابن عبدالبر متولد 368 هجری نمی توانست از او علم بیاموزد.
پی نوشت ها
[1] ـ الصله 1 / 208؛ معجم الادبا 3 / 1368. 2 ـ الصله 1 / 208؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 206. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 206. 4 ـ الصله 1 / 208. 5 ـ الوافی بالوفیات 15 / 242. 6 ـ هدیه العارفین 1 / 390. 7 ـ انباه الرواة 2 / 44 ـ 47. 8 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 206. 9 ـ بغیه الملتمس 310، سیر اعلام النبلاء 8 / 251. 10 ـ معجم الادبا 3 / 1368.
دیگر منابع: تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 1 / 208؛ بغیه الوعاة 1 / 585؛ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 351؛ معجم المؤلفین 4 / 227.
محمد غفوری
سعید ـ بزّاز
سعید ـ بزّاز (294 ـ 353ق)
ابوعلی سعیدبن عثمان بن سعیدبن سکن بزاز بغدادی مصری ملقب به ابن سکن
برخی نسبش را تا انوشیروان رسانده اند؛ 1 اما نیاکانش در بغداد می زیستند. ابوعلی در سال 294 هجری زاده شده است. 2 پس از رسیدن به سن رشد، در پی کسب حدیث به بسیاری از شهرهای قلمرو اسلامی از جیحون تا نیل3 همانند بغداد، کوفه، بصره، واسط، اُبُله، نیشابور، سرخس، مرو و دمشق سفر کرد4 و پس از استفاده از محدثان این شهرها، سرانجام در مصر ساکن شد. شماری از استادان او عبارت اند از: ابوالعباس ابن عقده، ابوالعباس دغولی، مکی بن عبدان، ابوعروبه حرانی، مکحول شامی و ابوالقاسم بغوی. ابن سکن پس از اینکه به مراتب بالایی در حدیث رسید، طالبان علم از او حدیث آموختند. ابوعبداللّه بن منده، علی بن محمد دقاق، عبدالغنی بن سعید ازدی و عبداللّه بن محمدبن اسد قرطبی از آن جمله اند. 5 سعید بزاز از
نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : --- جلد : 2 صفحه : 213