در اصفهان مباحثات و مناظراتی داشت. اصفهانی، اشعاری طولانی می سرود؛ ازاین رو اشعارش را سودمند و پر ثمر نمی دانستند. 1 او از عبداللّه بن محمدبن نعمان علم ادب و شعر را آموخت و کسانی چون محمدبن ابراهیم بن علی از او روایت شنیده اند. 2 وی آثاری چون فقر البلغاءالمختار من شعر عامه الشعراء، قلائدالشرف فی مفاخر اصفهان واخبارها ودیوان شعر داشت و در سال 375 هجری از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

1ـ معجم الادبا 13 / 23. 2 ـ ذکراخبار اصبهان 2 / 11. 3ـ معجم المؤلفین 7 / 84.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 21 / 73؛ الفهرست (الندیم) 182 و 190؛ هدیه العارفین 2 / 673؛ لغت نامه دهخدا 10 / 14216 و 14250.

رضا جعفری نوقاب

علی ـ انطاکی

علی ـ انطاکی (حدود 295 ـ 376ق)

ابوالقاسم علی بن احمد انطاکی ملقب به مُجتبی

در حدود 295 هجری در انطاکیه به دنیا آمد. 1 او بعدها راهی بغداد شد و تا پایان عمر در آنجا زیست. انطاکی ریاضی دان بود، ولی در علوم قدیمه نیز دستی داشت و از دوستان نزدیک عضدالدوله دیلمی به شمار می رفت و در دربار او مشغول بود. گویند انطاکی فردی زبان آور و فصیح بود و هرگاه از وی پرسشی می شد، با بیانی شیوا آن را پاسخ می داد؛ ازاین رو نزد دانشمندان و حکیمان، مقام و منزلتی خاص داشت. او در ذی حجه سال 376 هجری از دنیا رفت2 و آثاری از خود به جا گذاشت که از این قراراند: التحت الکبیر فی الحساب الهندی، الحساب علی التحت بلامَحو، تفسیرالارثماطیقی، استخراج التراجم، تفسیر اقلیدس، المکعبات، 3 الموازین العددیه و الحساب بلا تخت بل بالید. 4 نسوی در تألیفاتش نوشته کتاب های حساب انطاکی، مفصل و پیچیده است. 5

پی نوشت ها

1ـ موسوعة العلماءالریاضیات 214. 2ـ تاریخ الحکما 244. 3ـ الفهرست (الندیم) 342. 4 ـ تاریخ الحکما 244. 5 ـ زندگی نامه ریاضی دانان دوره اسلامی 314.

دیگر منابع: الاعلام 4 / 253؛ هدیه العارفین 1 / 682؛ کشف الظنون 1 / 138؛ معجم المؤلفین 7 / 24.

اسماعیل اسماعیلی

علی ـ

انطاکیعلی ـ انطاکی (279 ـ 377ق)

ابوالحسن علی بن محمد بن اسماعیل بن محمدبن بشر انطاکی تمیمی

برخی تولد انطاکی را در سال 299 هجری1 و برخی دیگر همچون ابن عساکر آن را در سال 279 هجری در انطاکیه دانسته اند. وی در زادگاه خود قرآن را نزد ابواسحاق ابراهیم بن عبدالرزاق مقری فرا گرفت و از او روایت کرد. انطاکی را فردی آگاه در علوم عربی و حساب و عالم در فقه شافعی ذکر کرده اند. از او افرادی چون ابوالفرج هیثم بن احمد صباغ فقیه و ابواسحاق ابراهیم بن مبشر مقری ء بهره برده و ابوالحسین عبداللّه بن احمد معاذ دارانی از او روایت کرده است. 2 انطاکی در سال 308 هجری با مادرش رهسپار حج شد؛ ولی در راه منصرف شد به دمشق رفت. 3 سپس در سال 352 هجری و در خلافت حکم دوم مستنصر باللّه اموی وارد اندلس شد و احادیث بسیاری از محدثان شام و مصر نقل کرد. 4 سرانجام در سال 377 هجری در قرطبه از دنیا رفت. 5 محمدبن یبقی بن زرب قاضی بر او نماز گزارد و در مقبره ربض به خاک سپرده شد. کتاب الاصول فی قرائة ورش تألیف اوست. 6

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیه الکبری 3 / 468. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق 43 / 154. 3 ـ غایه النهایه 1 / 564. 4 ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 1 / 361. 5 ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 51. 6 ـ تاریخ مدینة دمشق 43 / 154.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 26 / 613؛ بغیه الملتمس 414؛ تذکره الحفاظ 3 / 973؛ العبر 3 / 5؛ معجم المؤلفین 7 / 184؛ شذرات الذهب 3 / 90.

سیدمهدی حسینی عربی

علی ـ بسامی

علی ـ بسامی (230 ـ 302ق)

ابوالحسن علی بن محمدبن منصور بسامی بغدادی، مشهور به ابن بسام

مادرش امامه دختر حمدون ندیم بود. او از شاعران بزرگ بود که زبان ظریف و هجوگویی داشت؛ به گونه ای که هیچ امیر، وزیر، کوچک و بزرگی و حتی والدین و برادرانش از هجوگویی او در امان نبودند. 1 کسانی چون محمدبن یحیی صولی، ابوسهل احمدبن محمدبن زیاد قطان و ابوبکر محمدبن خلف مرزبانی از او روایت کرده اند. 2 او چون متکلم، ادیب و از شاعران نامدار روزگار خود بود،