علی ـ فارسیعلی ـ فارسی (م. 314ق)

ابوالحسن علی بن محمد بن یوسف بن مهجور فارسی معروف به ابن خالویه

نجاشی او را از بزرگان شیعه و موثق شمرده که احادیث بسیاری آموخته بود و کتاب های عمل رجب، عمل شعبان و عمل شهر رمضان را اثر او دانسته که خود نجاشی با یک واسطه بر آنها آگاهی یافته و بیشتر کتاب هایش را خریده است. 1 گفتنی است احتمال یکی بودن وی با ابوالحسن علی بن محمدبن یوسف قاضی که از استادان نجاشی بوده و نسخه بزرگی از محمدبن ابراهیم امام از امام صادق علیه السلام را ابوالحسن قاضی به نقل از ابراهیم بن عبدالصمد در شهر سامرا برای نجاشی نقل کرده است، 2 وجود دارد. وی کتاب دیگری به نام الال نیز دارد. 3 گفته شده فارسی در سال 314 هجری از دنیا رفته است. 4

پی نوشت ها

1ـ رجال (النجاشی) 2 / 100. 2 ـ رجال (النجاشی) 2 / 254. 3ـ الذریعه 1 / 38. 4 ـ تهذیب المقال 2 / 257.

دیگر منابع: رجال (ابن داوود) 141؛ جامع الرواة 1 / 602؛ امل الآمل 2 / 203؛ طرائف المقال 1 / 135؛ معجم رجال الحدیث 13 / 178؛ تهذیب المقال 40؛ قاموس الرجال 11 / 604.

محمد غفوری

علی ـ فزاری

علی ـ فزاری (قرن 4ق)

علی بن محمد فزاری (فراری، فروراری)

از دانشمندان و قاضیان شیعی سده چهارم هجری بود. 1 از زندگی فردی، اجتماعی و علمی او اطلاع چندانی در دست نیست. از مشایخ او، ابوجعفر احمدبن عیسی بن جعفر علوی عمری زاهد است که دعای سارای (سامری) را از او آموخته و بر او قرائت کرده است. 2 ازآنجاکه ابوجعفر احمدبن عیسی زاهد از شاگردان عیاشی است3 و عیاشی نیز در سال 320 هجری از دنیا رفته، می توان حدس زد علی بن محمد فزاری از دانشمندان و قاضیان سده چهارم هجری بوده است. اثر او کتاب الدعاء است. 4 سیدرضی (م. 406ق) دعای سابق را از کتاب او نقل کرده است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 7 / 226. 2 ـ مهج الدعوات ومنهج العبادات 388. 3 ـ جامع الرواة 1 / 57. 4 ـ معجم المؤلفین 7 / 226. 5 ـ مهج الدعوات ومنهج العبادات 388.

دیگر منابع: بحارالانوار 82 / 268؛ مستدرکات علم رجال الحدیث 5 / 464؛ لغت نامه دهخدا 10 / 14336.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

علی ـ قرشی

علی ـ قرشی (254 ـ 348ق)

ابوالحسن علی بن محمد بن عبیدبن زبیر قرشی اسدی کوفی، مشهور به ابن کوفی و ابن زبیر

محدث بزرگ، ادیب توانا و دانشمند سرشناس شیعه که از نسل اسدبن عبدالعزی و از تیره حضرت خدیجه علیهاالسلام و زبیربن عوام بود. 1 در سال 254 هجری در کوفه زاده شد2 و از همان کودکی به آموختن روی آورد. ادبیات را نزد ابوالعباس ثعلب احمدبن یحیی نحوی کوفی (م. 291ق) آموخت و از شاگردان خاص او بود. 3 ابوالحسن برای این کار سی هزار درهم به ثعلب پرداخت. 4 حدیث را نیز از بزرگانی چون ابوالحسن علی بن حسن بن فضال کوفی، 5 ابوجعفر احمدبن حسین عبدالملک اودی (ازدی) کوفی6 و ابوملک احمدبن عمروبن کیسبه نهدی فراگرفت. 7 پدرش از توانگران کوفه بود و پس از درگذشت پدرش، ثروتی هنگفت بیش از پنجاه هزار دینار به ارث برد و علی همه را در راه علم و دانش هزینه کرد. کتاب های فراوانی خرید و شمار زیادی با خط خود نسخه برداری کرد. مبالغی نیز خرج مستمندان و نیازمندان جویای علم و دانش کرد. به سبب همین بذل و بخشش ها، خانه ابوالحسن همواره از دانشمندان و جویندگان علم آکنده بود. 8 او پس از بهره گیری از دانشمندان کوفه و مدت ها اقامت در این شهر، به بغداد کوچ کرد و در محله طاق حرانی منزل گرفت و از شماری از محدثان بغداد بهره برد. حسن و محمد پسران علی بن عفان، ابراهیم بن ابی العنبس، ابراهیم بن عبداللّه قصار و محمدبن حسن حنینی از آن جمله اند. ابن رزقویه، احمدبن محمدبن حسنون نرسی، احمدبن عبداللّه بن کثیر بیع، ابن ابی طاهر دقاق معروف به ابن بیاض و ابوعلی بن شاذان نیز از شاگردان بغدادی او بوده اند. 9 محدث نامدار شیعه احمدبن عبدالواحدبن عبدون (م. 432ق) نیز در زمانی که ابن زبیر در دوران سال خوردگی و شخصیتی برجسته و احمد در آغاز جوانی بود، محضر او را درک کرده و از او بهره فراوان برده و اجازه روایت گرفته است. 10 شیخ طوسی همه روایاتش از ابن فضال و حسن بن محبوب را از طریق ابن عبدون از ابن زبیر آورده است. 11 گویا