چنان که ازآن رو که در الفهرست شیخ از او یاد شده، 9 باید او را از نویسندگان امامیه دانست. 10 وی افزون بر داوودبن سلیمان، از حامدبن ابی حامد، 11 احمدبن زهیربن ابی خیثمه، 12 یحیی بن عبدک قزوینی، 13 حسن بن علی بن عفان کوفی عامری، 14 محمدبن مغیره سکری و برخی دیگر روایت کرده15 و برخی چون شیخ صدوق، 16 ابوعبداللّه حسین بن محمد عدل اشنانی، 17 ابواسحاق ابراهیم بن محمدبن یزداد رازی، عمربن محمدبن سیف، 18 احمدبن جعفر بیهقی، 19 ابوبکر محمدبن عبداللّه ابهری، ابوحفص عمربن احمدبن شاهین، محمدبن عبیداللّه بن شخیر صیرفی و برخی دیگر نیز از او روایت کرده اند. 20 رجال نویسان اهل سنّت، او را راستگو و ثقه خوانده اند. 21 وی پس از عمری طولانی که بیش از صد سال ذکر شده، در سال 335 هجری در قزوین از دنیا رفت. 22 شیخ طوسی او را صاحب کتابی می داند؛ اما نام کتابش را ذکر نمی کند؛ 23 ولی الندیم اثری با عنوان الخیل السوابق برای او ذکر می کند. 24 ابن مهرویه احادیث بسیاری نیز نوشته بود که ابن عقده برگزیده ای از این احادیث را در سه جلد گرد آوری کرده بود. 25

پی نوشت ها

[1] ـ التوحید 68 و 183. 2 ـ قاموس الرجال 7 / 583. 3 ـ مستدرکات علم رجال الحدیث 5 / 472 ـ 473 و 487. 4 ـ تاریخ الاسلام 25 / 126. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 396 ـ 397؛ تاریخ بغداد 12 / 69. 6 ـ الامالی (الطوسی) 448 و 570. 7 ـ تاریخ بغداد 12 / 69. 8 ـ تاریخ الاسلام 25 / 126. 9 ـ الفهرست (الطوسی) 232. 10 ـ تنقیح المقال 2 / 310. 1
[1] ـ بحارالانوار 36 / 312. 12 ـ تغلیق التعلیق 2 / 75. 13 ـ الکامل فی ضعفاءالرجال 2 / 54. 14 ـ تاریخ مدینة دمشق 43 / 89. 15 ـ تاریخ بغداد 12 / 69. 16 ـ علل الشرایع 1 / 144. 17 ـ عیون اخبارالرضا 1 / 28. 18 ـ مسندالرضا 47، 152 و 160. 19 ـ شرح الاخبار 3 / 571. 20 ـ تاریخ بغداد 12 / 69؛ تاریخ مدینة دمشق 43 / 89. 2
[1] ـ تاریخ بغداد 12 / 70؛ سیر اعلام النبلاء 15 / 397. 22 ـ التدوین 3 / 417. 23 ـ الفهرست (الطوسی) 232. 24 ـ الفهرست (الندیم) 88. 25 ـ التدوین 3 / 416 ـ 417.

دیگر منابع: الامالی (مفید) 99، 111، 124 و ...؛ نقدالرجال 3 / 304؛ جامع الرواة 1 / 604 و 2 / 506؛ طرائف المقال 1 / 210؛ معجم رجال الحدیث 12 / 192 و 165؛ اعیان الشیعه 2 / 273؛ تاریخ جرجان 301، 494، 543 و 545؛ تاریخ مدینة دمشق 5 / 414؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 43؛ الانساب 5 / 238؛ میزان الاعتدال 2 / 8 و 390؛ لسان المیزان 4 / 257؛ التدوین 1 / 467.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

علی ـ

قمیعلی ـ قمی (زنده در 307ق)

ابوالحسن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی محمدی

وی از محدثان مشهور شیعی است که نامش در سند بیش از 7140 روایت آمده است. 1 او از محدثانی همچون پدرش ابراهیم، احمد برقی و ابن عقده روایت کرده است. افرادی همانند ثقه الاسلام کلینی (م. 329ق)، ابومحمد حسن بن حمزه علوی و محمدبن علی ماجیلویه از محضرش بهره برده و از وی روایت نقل کرده اند. 2 او محدث، مفسر، فقیه و اخباری بوده و در کتب رجالی شیعه وی را مورد اعتماد و صحیح المذهب دانسته اند. 3 او از راویانی هست که تألیفات فراوانی دارد. وی در اواسط عمر نابینا شد و تاریخ درگذشت وی نامعلوم است؛ ولی حمزه بن قاسم در سال 307 هجری از وی روایت نقل کرده است. 4 تألیفات او عبارت اند از: المناقب، اختیارالقرآن، قرب الاسناد، 5 الناسخ والمنسوخ، التفسیر، الشرائع، الحیض، التوحید والشرک، فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام ، المغازی، الانبیا، رسالة فی معنا هشام ویونس، جوابات مسائل سأله عنها محمّدبن بلال معروف به المشذر. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم رجال الحدیث 11 / 193 ـ 210. 2 ـ جامع الرواة 1 / 545. 3 ـ الفهرست (الطوسی) 89. 4 ـ تنقیح المقال 2 / 260. 5 ـ الفهرست (الندیم) 277. 6 ـ رجال (النجاشی) 2 / 86.

دیگر منابع: میزان الاعتدال 3 / 111؛ معجم الادباء 12 / 215؛ رجال (ابن داوود) 237؛ اختیار معرفه الرجال 129 و 222؛ اعلام الوری 1 / 102؛ معجم المفسرین 1 / 349؛ معجم المؤلفین 7 / 9؛ الذریعه 1 / 366؛ تاریخ التراث العربی 1 / 105؛ لسان المیزان 4 / 191؛ هدیه العارفین 1 / 678؛ طبقات اعلام الشیعه 1 / 167.

پژوهشکده

علی ـ قمی

علی ـ قمی (قرن 4ق)

علی بن سلیمان بن مبارک قمی

وی از مشایخ ابوغالب احمدبن محمد زراری (م. 368ق) بوده؛ چه اینکه وی در کتاب خود از علی بن سلیمان قمی در جایگاه شیخ خویش یاد کرده و می نویسد: استادش با خط خود به وی اجازه نقل روایت داده است و از کتاب یا جزئی در حدیث که از آثار استادش بوده، با وصف لطیف یاد می کند. 1 آغابزرگ طهرانی وی را از رجال سده چهارم هجری برشمرده2 و در جای دیگری، کتابی از او به نام