شرح است: مختصرللمتعلمین، المقصور والممدود، المذکر والمؤنث ،؛ الفرق. 2 ابوالجود در حدود سال 400 هجری از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادبا 17 / 5. 2 ـ الفهرست (الندیم) 92. 3 ـ هدیه العارفین 1 / 827.

دیگر منابع: بغیه الوعاة 2 / 262؛ روضات الجنات 6 / 26؛ ریحانه الادب 4 / 111؛ ایضاح المکنون 2 / 318؛ معجم المؤلفین 8 / 118؛ کشف الظنون 1458 و 1462؛ لغت نامه دهخدا 1 / 346 و 10 / 15279.

سیدمهدی حسینی عربی

قاسم ـ عوفی

قاسم ـ عوفی (247 ـ 302ق)

ابومحمد قاسم بن ثابت بن حزم بن عبدالرحمان عوفی سَرَقُسطی

وی در سال 247 هجری به دنیا آمد. 1 اهل سرقسطه بود و با پدرش، افزون بر شهرهای اندلس به مصر و مکه سفر کرد. گفته شده با ورود آنان به اندلس، دانش بسیاری به این سرزمین سرازیر شد و برای نخستین بار کتاب العین خلیل بن احمد به آن مناطق رسید. از استادانی که قاسم از آنان بهره برده، می توان احمدبن شعیب نسائی، احمدبن عمرو بزاز، عبداللّه بن علی جارود و محمدبن علی جوهری را نام برد. 2 عوفی محدثی مالکی مذهب بود3 که در جمع حدیث و لغت کوشید و در نحو، شعر و علوم غریبه از پیشگامان قلمداد می شد. 4 زمانی قضاوت شهر سرقسطه به وی پیشنهاد شد؛ ولی او نپذیرفت و سه روز مهلت خواست و در همان سه روز، از دنیا رفت، این رویداد در سال 302 هجری و در سرقسطه رخ داد. آثاری که از او به جا مانده عبارت اند از: غریب الحدیث، الدلائل که پیش از به پایان بردن آن درگذشت و پدرش ثابت آن را تکمیل کرد. 5

پی نوشت ها

[1] ـ بغیه الملتمس 448. 2 ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 1 / 402 و 403. 3 ـ هدیة العارفین 1 / 826. 4 ـ الدیباج المذهب 322. 5 ـ بغیه الملتمس 448.

سیدمهدی حسینی عربی

قاسم ـ عیانی

قاسم ـ عیانی (م. 393ق)

ابوالحسین قاسم بن علی عیانی المنصور باللّه

وی چهارمین امام زیدی در یمن بود. 1 در سال 388 هجری دعوت خود را آغاز کرد و همراه با امام داعی الی اللّه یوسف بن
منصوربن یحیی به سرزمین های صعده، صنعا و صراعه سفر کرد. قاضی حسین بن احمدبن یعقوب همدانی از ملازمان منصور باللّه عیانی از زمان دعوت تا درگذشت او (388 ـ 393ق) بوده و تمام جریانات این دوران را در کتاب سیرة الامام المنصور به رشته تحریر در آورد. 2 عیانی در شام شهرت فراوانی یافت و نامه هایش در یمن نفوذ کرد و مردم با وی بیعت کردند. وی در صنعا مستقر شد و سرانجام در سال 393 هجری از دنیا رفت و در منطقه عیان به خاک سپرده شد. 3 وی آثار بسیاری نگاشته که عبارت اند از: اجوبه المسائل، اجوبة مسائل الطبریین، الاستفهام، الادلة من القرآن علی توحید اللّه تعالی، التثبت والدلاله، التجرید، التفریع، التنبیه، الرد علی الرافضه، رسالة إلی طبرستان، رسالة الامام المنصور الی ابنه. 4 التوحید ونفی التحدید. 5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ التراث العربی مجلد اول 3 / 346. 2 ـ مؤلفات الزیدیه 2 / 111. 3 ـ الاعلام 4 / 487. 4 ـ مؤلفات الزیدیه 1 / 55، 67، 91، 117، 247، 249، 302، 329، 2 / 17، 28 و 29. 5 ـ الذریعه 4 / 487.

دیگر منابع: تاریخ الادب العربی 3 / 332.

سیدمهدی حسینی عربی

قاسم ـ قاموس آل محمد

قاسم ـ قاموس آل محمد (م. 394ق)

قاسم بن علی بن علی بن عبداللّه بن محمد ملقب به قاموس آل محمد

وی فردی فاضل و از رهبران یمن بود که بر بسیاری از مناطق آن سرزمین حکومت داشت. او در سال 394 هجری از دنیا رفت. کتاب های: التجرید، التنبیه و الدلائل نگاشته اوست. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 8 / 107.

سیدمهدی حسینی عربی

قاسم ـ کَرْخی

قاسم ـ کَرْخی (زنده در حدود 303)

ابومحمد قاسم بن علی بن محمد کَرْخی

کرخی از کرخ بصره بوده1 و در سده سوم هجری می زیسته است. وی با ابوعلی جبائی از شیوخ معتزله و ابن مملّک اصفهانی از متکلمان شیعه معاصر بود و در جلسه مناظره ای که در موضوع امامت شیعه میان آن دو بر پا شده بود، شرکت کرد. 2 کرخی ادیب، کاتب و شاعر به شمار می رفت3 و به گفته برخی، از شیعیانی بود که در اعتقاد خویش