الی مقام التوحید فی الأخلاق والتّصوف و مشکل اعراب القرآن را نوشت. 3

پی نوشت ها

1ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 536. 2 ـ تاریخ بغداد 3 / 89. 3 ـ هدیه العارفین 2 / 55.

دیگر منابع: العبر 2 / 170؛ لسان المیزان 5 / 300؛ النجوم الزاهره 4 / 175؛ الوافی بالوفیات 4 / 116؛ البدایة والنهایة 11 / 319؛ المنتظم 7 / 189؛ وفیات الاعیان 4 / 303؛ معجم المؤلفین 11 / 27.

رضا جعفری نوقاب

محمد ـ حجاجی

محمد ـ حجاجی (285 ـ 368ق)

ابوالحسین محمدبن محمد بن یعقوب بن اسماعیل بن حجاج حجاجی نیشابوری

وی که اهل نیشابور بود، در سال 285 هجری به دنیا آمد1 و در همین شهر رشد کرد و به فراگیری حدیث روی آورد. او نزد گروهی از محدثان نیشابور همانند ابوبکربن خزیمه، محمدبن اسحاق سراج، محمدبن مسیب ارغیانی و احمدمحمد ازهری شاگردی کرد. 2 پس از آن به شهرهایی چون ری، بغداد، کوفه، مکه، شام و مصر سفر کرد و از استادان بسیاری بهره برد. 3 قرائت قرآن را نیز در بغداد از ابوبکر ابن مجاهد آموخت و خود یکی از قاریان قرآن شد. ابوالحسین حجاجی در نیشابور و برخی شهرهای دیگر به نقل حدیث پرداخت و راویانی چون محمدبن نعیم ضبی، ابوحازم عبدوی و ابوبکر برقانی از او روایت کرده اند. 4 وی که از نظر حفظ و فهم، فراوان توثیق شده، در سال 368 هجری در نیشابور دنیا را بدرود گفت. 5 محمد نیشابوری چند تألیف دارد که پس از هشتادسالگی اش آنها را به شاگردانش تدریس کرده است. این کتاب ها عبارت اند از: العلل (بیش از هشتاد جزء)، الشیوخ، الابواب6 و ناسخ القرآن ومنسوخه. 7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 11 / 310. 2 ـ تاریخ بغداد 3 / 223. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 55 / 214. 4 ـ تاریخ بغداد 3 / 223. 5ـ الانساب 2 / 174. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 241. 7 ـ کشف الظنون 2 / 1921.

دیگر منابع: العبر 2 / 130؛ النجوم الزاهره 4 / 134؛ الوافی بالوفیات 1 / 128؛ تذکره الحفاظ 3 / 944؛ شذرات الذهب 3 / 67؛ تاریخ الاسلام 26 / 405؛ طبقات الحفاظ 381؛ هدیه العارفین 2 / 49؛ ایضاح المکنون 2 / 615.

محمد غفوری

محمد ـ

حرّانیمحمد ـ حرّانی (قرن 4ق)

ابوعلی محمدبن ابراهیم بن عبداللّه بن جعفربن عبداللّه حرانی

فقیهی بزرگوار1 و نسب شناسی نامدار2 از نسل محمد حنفیه بود. 3 نام او در برخی منابع، حسن آمده است. 4 ابوالحسن عمری از وی به نیکی یاد کرده و او را موثق دانسته است. 5 از محل زندگی، استادان و شاگردانش اطلاعی در دست نیست؛ ولی اعقاب او در دمشق می زیستند. 6 دوران زندگی و تاریخ درگذشت او نیز روشن نیست. آغابزرگ طهرانی او را در شمار اعلام سده چهارم آورده است. 7 کتاب المبسوط فی علم النسب اثر اوست. 8

پی نوشت ها

[1] ـ لباب الانساب 1 / 32. 2 ـ مهاجران آل ابی طالب 559. 3 ـ الفخری فی انساب الطالبیین 165 و 167. 4 ـ لباب الانساب 1 / 32. 5 ـ المجدی فی الانساب 228. 6 ـ الشجره المبارکه 180 و 182. 7 ـ طبقات اعلام الشیعه 1 / 230. 8 ـ عمده الطالب 38.

دیگر منابع: تهذیب الانساب 269؛ سراج الانساب 173؛ اعیان الشیعه 9 / 60؛ الذریعه 19 / 54؛ دایره المعارف الشیعیه العامه 16 / 161.

محمد غفوری

محمد ـ حرانی

محمد ـ حرانی (م. 357ق)

ابوسلیمان محمدبن حسین بن علی بن ابراهیم حرانی بغدادی

اهل و زاده شده حران بود که بعدها به نصیبین کوچید و مقیم شد. مدت زمانی نیز در بغداد سکونت داشت و در این شهرها از محدثان عراق، شام و مصر همچون ابوخلیفه فضل بن حباب بصری، عبدان بن احمد اهوازی و ابویعلی موصلی بهره مند شده و افرادی چون ابوعلی بن شاذان، مکی بن علی حریری و محمدبن احمد صابونی نیز از وی حدیث فراگرفته اند. رجالیان اهل سنّت، وی را مورد اعتماد دانسته اند. وی سرانجام در سال 357 هجری از دنیا رفت. 1 کتاب الفوائد اثر اوست. 2

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 2 / 242. 2 ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 631.

دیگر منابع: المنتظم 14 / 194؛ تاریخ الاسلام 26 / 168؛ العبر 2 / 102؛ شذرات الذهب 3 / 26؛ فهرست مخطوطات دارالکتب الظاهریه 164.

محمود هیئتی