حدیث شنیده و روایت کرده اند ازآن میان می توان افرادی چون ابوالحسین رازی، احمدبن عبداللّه بن سلیمان و عبدالوهاب کلابی را نام برد. 4 گفته شده وی در سال 325 هجری وارد دمشق شد و تا مدتی که در آنجا اقامت داشت، به تدریس و نشر حدیث اشتغال داشت. 5 خرائطی افزون بر حدیث در شعر نیز دستی داشت و صفدی برخی از اشعار او را گزارش کرده است. 6 رجال شناسان اهل سنّت، وی را موثق دانسته اند. 7 او سرانجام در سال 327 هجری در شام درگذشت و آثاری از خود بر جای گذاشت که عبارت اند از: مکارم الاخلاق، مساوئی الاخلاق، اعتلال القلوب، القبور قمع الحرص بالقناعه، هواتف الجانّ وعجیب ما یحک عن الکهّان8 و فضیله الشکر. 9

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 2 / 339. 2 ـ الاعلام 6 / 70. 3 ـ تاریخ بغداد 2 / 139. 4 ـ تاریخ دمشق 52 / 225. 5 ـ تاریخ بغداد 2 / 139. 6 ـ الوافی بالوفیات 2 / 296. 7ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 298. 8ـ معجم الادبا 18 / 98. 9 ـ الاعلام 6 / 70.

دیگر منابع: شذرات الذهب 2 / 309؛ البدایة والنهایه 11 / 190؛ مرآه الجنان 2 / 218.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ خزاز

محمد ـ خزاز (295 ـ 382ق)

ابوعمر محمدبن عباس بن محمدبن زکریا خزاز بغدادی ملقب به ابن حیویه

وی در دوم ذی قعده سال 295 هجری زاده شد1 و در بغداد می زیست. 2 از محضر استادانی چون محمدبن خلف بن مرزبان، ابراهیم بن محمد خنازیری، ابوالقاسم بغوی، یحیی بن محمدبن صاعد و عبداللّه بن اسحاق مدائنی بهره برد. روایتگرانی مانند ابوبکر برقانی، ازهری، تنوخی و جوهری از وی روایت کرده اند. او بسیار حدیث شنید و در طول عمر خود به نگارش حدیث مشغول بود و مصنفات ارزشمندی همچون طبقات ابن سعد، مغازی واقدی، مصنفات ابوبکر انباری، مغازی اموی و تاریخ ابن ابی خیثمه را روایت کرد. عتیقی از وی به بزرگی یاد کرده و او را فردی صالح، دیندار و بلندهمت شمرده است. او از محدثان موثق نزد اهل سنّت به شمار می رفت و در ماه ربیع الآخر سال 382 هجری از دنیا رفت. 3 وی نوشته ای حدیثی نیز داشته است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 14 / 364. 2 ـ تاریخ الاسلام 27 / 54. 3 ـ تاریخ بغداد 3 / 122. 4 ـ فهرست مخطوطات دارالکتب الظاهریه 48.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 3 / 199؛ شذرات الذهب 3 / 104؛ سیر اعلام النبلاء 16 / 409؛ البدایة والنهایه 11 / 311؛ الکامل فی التاریخ 9 / 95؛ العبر 2 / 161؛ الاعلام 6 / 182؛ لسان المیزان 5 / 214؛ توضیح المشتبه 2 / 219 و 351؛ دول الاسلام 208؛ النجوم الزاهره 4 / 163؛ الاکمال (ابن ماکولا) 2 / 362؛ تبصیرالمنتبه 1 / 243؛ المشتبه فی الرجال 1 / 139؛ المستدرک علی معجم المؤلفین 674.

محمود هیئتی

محمد ـ خزّاز

محمد ـ خزّاز (قرن 4ق)

ابوالحسن محمدبن حسین بن سفرجله خزّاز کوفی

وی از محدثان بزرگوار امامیه است که نجاشی از او به « ثقة عین واضح الروایه » تعبیر می کند. 1 او از علی بن احمد بن محمدبن عمران حدیث شنید؛ محمدبن احمدبن داوود (م. 368ق) نیز از او روایت نقل کرده است. 2 دو اثر به نام های فضایل القرآن و فضایل الشیعه از خود به جا گذاشت که حسین بن عبیداللّه غضائری (م. 411ق) آنها را روایت کرده است. 3 با توجه به سال درگذشت راویان این شخصیت، وی را از رجال سده چهارم هجری می دانیم.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال (النجاشی) 2 / 311. 2 ـ تهذیب الاحکام 6 / 46. 3 ـ رجال (النجاشی) 2 / 311.

دیگر منابع: الذریعه 16 / 260، 263؛ طبقات اعلام الشیعه 1 / 268؛ مجمع الرجال 5 / 198؛ مستدرکات علم رجال الحدیث 7 / 56؛ رجال (ابن داوود) 305؛ منهج المقال 294؛ نقدالرجال 303؛ تنقیح المقال 3 / 107؛ جامع المقال 120؛ هدایه المحدثین 234؛ حاوی الاقوال 2 / 219 ـ 220؛ بحارالانوار 98 / 115؛ معجم رجال الحدیث 16 / 9؛ الوجیزه 94؛ خلاصه الاقوال 163.

محمد ـ خزاعی

محمد ـ خزاعی (م. 325ق)

ابوبکر محمدبن مزید بن محمودبن منصور خزاعی بوسنجی، مشهور به ابن ابی الازهر

وی که به ابن ابی الازهر شهرت داشت، اهل بغداد بود1 و از استادانی چون، اسحاق بن ابی اسرائیل، محمدبن سلیمان لوین و ابوکریب محمدبن العلاء دانش آموخته و روایت نقل کرده است. ابوبکربن شاذان، ابوالحسن دارقطنی، یوسف بن عمر قواسی و برخی