محمد ـ طلیطلیمحمد ـ طلیطلی (م. 341ق)

ابوعبداللّه محمدبن عبداللّه بن عیشونه طلیطلی قرطبی معروف به ابن عیشون

وی اهل طلیطله اندلس بود و در آغاز زندگی علمی خود فقه و حدیث را نزد وسیم بن سعدون و وهب بن عیسی فراگرفت. سپس به قرطبه سفر کرد و از محضر استادان آن سامان همچون احمدبن خالد و قاسم بن اصبغ حدیث آموخت و به زودی یکی از بزرگان طلیطله شد. ابن عیشون در راستای آموختن دانش و گردآوری حدیث، مسافرتی به مشرق زمین داشته و با جماعتی از فقیهان و محدثان آن سرزمین دیدار و از آنان کسب فیض کرده است. 1 افراد بسیاری از معارف وی بهره برده و در زمره شاگردان و راویان او به شمار آمده اند که می توان به کسانی همچون ابومحمدبن ذنین طلیطلی، محمدبن ابراهیم و عبدوس طلیطلی اشاره کرد. 2 ابن عیشون در فقه مالکی صاحب فتوا بود و در شعر نیز دستی داشت. قاضی عیاض برخی از سروده های او را گزارش کرده است. رجال شناسان اهل سنّت، ابن عیشون را فردی موثق، اهل خیر و صلاح و زاهد دانسته اند. وی سرانجام در سال 341 هجری در زادگاهش طلیطله از دنیا رفت3 و آثار و تألیفاتی از خود بر جای گذاشت که عبارت اند از: مختصر فی الفقه، توجیه حدیث موطّأ، 4 الاملاء، اختصارالمدونه، 5 المسند فی الحدیث والاملاق. 6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 2 / 64. 2 ـ الدیباج المذهب 350. 3 ـ ترتیب المدارک 4 / 459 ـ 460. 4 ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 2 / 64. 5 ـ الدیباج المذهب 350. 6 ـ ترتیب المدارک 4 / 459 ـ 460.

دیگر منابع: لسان المیزان 5 / 236؛ ایضاح المکنون 1 / 336؛ الاعلام 6 / 224؛ هدیه العارفین 2 / 41؛ معجم المؤلفین 10 / 230.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ طوسی

محمد ـ طوسی (250 ـ 344ق)

ابونضر محمدبن محمد بن یوسف بن حجّاج طوسی

وی حدود سال 250 هجری1 در طابران طوس زاده شد و نزد دانشمندان توس همچون تمیم بن محمد و ابراهیم عنبری دانش آموخت وکتاب مسند هر دو را فرا گرفت. پس از آن برای دانش افزایی، به شهرهای دور و نزدیک مسافرت کرد و از استادان
بسیاری حدیث شنید. در نیشابور از حسین بن محمدبن زیاد سمدی و اسماعیل قتیبه، در مرو از یحیی بن ساسویه و ابورجاء هورقانی، در هرات از عثمان بن سعید دارمی و معاذبن نجده، در ری از علی بن حسین بن جنید و محمدبن ایوب رازی، در بغداد از اسماعیل بن اسحاق قاضی و حارث بن ابی اسامه، در کوفه از احمدبن موسی بن اسحاق کوفی و مطّین حضرمی، در مکه از علی بن عبدالعزیز و محمدبن علی بن زید صائغ حدیث آموخت و در سمرقند از مصنفات محمدبن نصر مروزی بهره مند شد. روایتگرانی از اهل نیشابور مانند ابواحمد حاکم، ابوعبداللّه حاکم و ابوالحسین حجاجی محمدبن محمدبن یعقوب نیشابوری از او نقل روایت کرده اند. ابونضر را فقیه، ادیب، عابد، آمر به معروف و ناهی از منکر و اهل صدقه معرفی کرده اند. 2 ابونضر طوسی، بزرگ شافعیان خراسان، مفتی هفتادساله مردم و قاضی طوس بود و عمری بیش از نود سال داشت3 و سرانجام در سال 344 هجری در طوس درگذشت. 4 اثر او افزون بر مسندی که از استادان خود در طوس نگاشت، 5 تخریج الصحیح علی کتاب مسلم است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 490. 2 ـ الانساب 4 / 80 ـ 81. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 490. 4ـ الانساب 4 / 81. 5ـ الانساب 4 / 81. 6ـ کشف الظنون 1 / 556؛ هدیه العارفین 2 / 41.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 25 / 311؛ البدایة والنهایه 11 / 229؛ الوافی بالوفیات 1 / 210؛ النجوم الزاهره 3 / 313؛ المنتظم 6 / 379؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 893؛ شذرات الذهب 2 / 368؛ طبقات الشافعیه (عبادی) 77؛ طبقات الحفّاظ 365؛ طبقات الشافعیه (اسنوی) 60؛ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 135.

محمدحسین علی اکبری

محمد ـ عامری

محمد ـ عامری (م. 381ق)

ابوالحسن محمدبن یوسف عامری نیشابوری

وی اهل خراسان بود که برای آموختن علوم بیشتر به ری و بغداد مسافرت کرد او از محضر ابوزید احمدبن سهل بلخی بهره برد و از دانش و حکمت والایی برخوردار شد؛ به طوری که در حکمت و منطق، استاد ابوعلی احمدبن محمد مشکویه رازی بود. 1 عامری به خدمت ابن عمید (وزیر کاتب) در بغداد درآمد؛ ولی پس از چند سال از بغداد به خراسان بازگشت و سرانجام در سال 381 هجری از دنیا