محمد ـ

معیطیمحمد ـ معیطی (329 ـ 367ق)

ابوبکر محمدبن عبیداللّه بن ولید قرشی معیطی

وی اهل قرطبه و از اشراف زادگان بود و در سال 329 هجری زاده شد. او از فقیهان بزرگ و صاحب رأی و نظر در مذهب مالک بود و از محضر استادانی چون وهب بن مسره، محمدبن معاویه قرشی و محمدبن احمد قروی بهره برد. معیطی فردی پرهیزکار و پاکدامن بود و در پایان عمر، از دنیا دل برید و به عبادت مشغول شد و در سال 367 هجری درگذشت. پدرش بر او نماز گزارد و در مقبره ربض به خاک سپرده شد1 کتاب تکمله الاستیعاب مع ابی عمر الاشبیلی للحکم امیرالمؤمنین اثر اوست. 2

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 2 / 80؛ الدیباج المذهب 362. 2 ـ معجم المؤلفین 10 / 279.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 26 / 382.

محمود هیئتی

محمد ـ مغربی

محمد ـ مغربی (زنده در 356ق)

ابوالحسن محمدبن احمدبن محمد مغربی

وی از بزرگان شعر و ادب بود. با افرادی چون متنبی، صاحب بن عباد، ابوالفرج اصفهانی (م. 356ق) دیدار و همنشینی داشت و از برخی از آنان روایت نیز کرد. ابوالحسن سیف الدوله را خدمت کرد. در منابع مصر و عراق، جبل، ماوراءالنهر و شاش نام او برده شده است. تألیفاتی که ابوالحسن انجام داده عبارت اند از: الانتصارالمنبی عن فضایل المتنبّی، النبیه المنبی عن رذایل المتنبی، تحفه الکتّاب فی الرَّسایل که به صورت ابواب نگاشته شده است، تذکره الندیم، الرساله المُمْتِعَه، بقیّة الانتصارالمکثر. او چند رساله دیگر نیز دارد. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادبا 17 / 127؛ الوافی بالوفیات 2 / 68.

سیدمهدی حسینی عربی

محمد ـ مغربی

محمد ـ مغربی (م. 391ق)

ابوعبداللّه محمدبن علی بن تومرت مغربی اندلسی، مشهور به ابن تومرت

اطلاعات چشمگیری از او در دست نیست. وی طبیب و فقیه
مالکی بود که در سال 391 هجری از دنیا رفت. آثار او عبارت اند از: کنزالاصول فی الطب، کنز اصول الدین البدیعه، العدة فی اصول المعده، حقائق علم الشریعة ودقائق علم الطبیعة فی الطب، 1 البدایع فی اصول الدین، 2 فطره الصانع فی سمة الطبائع که این کتاب در خزانه رباط موجود است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 3 / 291 و 4 / 295. 2 ـ معجم المؤلفین 10 / 312. 3 ـ الاعلام 6 / 274.

سیدمهدی حسینی عربی

محمد ـ مُفجَّع

محمد ـ مُفجَّع (م. 327ق)

ابوعبداللّه محمدبن احمدبن عبداللّه (عبیداللّه) مفجّع بصری کاتب

وی شاعری شیعی مذهب از شاگردان ثعلب بود و میان او و ابوبکربن درید (م. 321ق) هجویاتی مکاتبه می شد. 1 نجاشی درباره وی گوید که مفجّع فردی بزرگ از نظر لغت و ادب و حدیث و دارای مذهبی صحیح و اعتقادی نیکو بود. در رابطه با اهل بیت علیهم السلام اشعار بسیاری سروده و نام های آن بزرگواران را آورده است و چون از مصائب و قتل آن حضرات همیشه در اندوه و غم به سر می برد، به « مفجّع » ملقب شد. 2 ابوعبداللّه اشعار بسیاری نداشت؛ ولی شعرش از حلاوت خاصی برخوردار بود. در مسجد جامع بصره مجلس درسی داشت که اهل علم از محضرش بهره می بردند. او در قصیده ای تحت عنوان ذات الاشباه روایتی از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را درباره علی علیه السلام به نظم کشید. مفجّع با ابوالقاسم تنوخی دیدار داشت و با اشعاری او را ستود. همچنین قصیده ای درباره ابوعبداللّه بن درستویه سرود. وی سرانجام در سال 327 هجری از دنیا رفت. آثاری که تألیف کرد، بدین شرح است: الترجمان فی الشعر که در بردارنده سیزده موضوع است، المنقذ فی الایمان، اشعارالجواری، عرائس المجالس، غریب شعر ترید الخیل الطائی، قصیدة فی اهل البیت علیهم السلام ، 3 اشعارالخراب، در دویست ورقه شعر، 4 سعاة (سعادة) العرب، 5 اخبارالاوایل، الذخایر، اشعارالخوارزمی، 6 شرح قصیدة نفطویه، دیوان مفجّع بصری7 که این دیوان را باید مجموعه ای از همان اشعار پیشین او دانست.

پی نوشت ها

1ـ الفهرست (الندیم) 91. 2ـ رجال (النجاشی) 2 / 285. 3ـ معجم الادبا