نیشابوری و یحیی بن ابراهیم مزکی از او روایت کرده اند. وی تمامی عمر خود را در نیشابور سپری کرد و پس از عمری تحصیل و تدریس، سرانجام در جمادی الثانی سال 344 هجری از دنیا رفت. 2 آثار او عبارت از: المستخرج علی الصحیحین، المسندالکبیر و الرسالة هستند. 3

پی نوشت ها

1ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 466. 2ـ تذکره الحفاظ 3 / 864. 3ـ هدیة العارفین 2 / 41.

دیگر منابع: العبر 2 / 68؛ النجوم الزاهرة 3 / 313؛ مرآة الجنان 2 / 336؛ طبقات الحفاظ 354؛ شذرات الذهب 2 / 368؛ الاعلام 7 / 145.

رضا جعفری بوقاب

محمد ـ نیشابوری

محمد ـ نیشابوری (274 ـ 355ق)

ابوالحسن محمدبن حسن بن حسین بن منصور نیشابوری

وی به سال 274 هجری به دنیا آمد. او را تاجر، حافظ حدیث و معدل معرفی کرده اند که از اشخاصی چون محمدبن عمرو حرشی و محمدبن ابراهیم بوسنجی حدیث شنید. کسانی چون پدرش و عمویش از وی حدیث شنیده و روایت نقل کرده اند. حاکم نیشابوری نیز مطالبی را از وی آموخته است. 1 نیشابوری از استادان و بزرگان علم2 و فردی مورد اعتماد، 3 راستگو و حافظ شمرده می شد و برای دانش اندوزی به شهرهای دیگر خراسان همانند بخارا و نیز عراق مسافرت کرد و سرانجام به وطن خویش بازگشت. به گفته برخی، وی در اواخر عمر، به سال 349 هجری نابینا شد4 و در سال 355 هجری از دنیا رفت. 5 کتاب الحدیث او شامل دویست جزء بوده است. 6

پی نوشت ها

1ـ تاریخ الاسلام 26 / 125. 2ـ تاریخ نیشابور (ترجمه) 180. 3ـ شذرات الذهب 3 / 17. 4ـ تاریخ الاسلام 26 / 125. 5ـ شذرات الذهب 3 / 17؛ هدیه العارفین 2 / 46. 6 ـ هدیه العارفین 2 / 46.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ نیشابوری

محمد ـ نیشابوری (273 ـ 366ق)

ابوالحسن محمدبن عبداللّه بن زکریا نیشابوری مصری مشهور به ابن حیّویه

وی در 273 هجری به دنیا آمد. 1 ابن حیّویه از مردمان نیشابور
بود و زمانی که هنوز خردسال بود، به همراه عموی خود یحیی بن زکریای اعرج به مصر سفر کرد و در آنجا ساکن شد و تحت تعلیم و تربیت قرار گرفت. وی که تحت سرپرستی عموی خویش رشد یافت، معارف و دانش خود را نزد وی و مشایخی چون ابوعبدالرحمان نسائی، بکربن سهل دمیاطی و عبداللّه بن احمد خفاف فراگرفت. 2 ابن حیویه افزون بر مصر، در دمشق نیز استماع حدیث کرد. ابن عساکر شماری از مشایخ حدیثی او را نام می برد. 3 اسنوی وی را از پیشوایان شافعیه دانسته و نوشته او در علم فرایض (دانش تقسیم میراث) توانایی خوبی داشت و صاحب نظر بود. 4 او شاگردان و راویانی را تربیت کرده که می توان به افرادی چون علی بن منیر خلال، ابوالحسن دارقطنی و علی بن احمد وراق اشاره کرد. 5 رجال شناسان اهل سنّت، ابن حیّویه را موثق دانسته اند. 6 وی سرانجام در سال 3667 یا 367 هجری در مصر از دنیا رفت8 و از خود رساله ای بر جای گذاشت که با نام من وافقت کنیته کنیة زوجه من الصحابه شهرت دارد. 9

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 26 / 366. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 160. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 53 / 345. 4 ـ طبقات الشافعیه 2 / 271. 5 ـ تاریخ مدینة دمشق 53 / 346. 6 ـ الاکمال 2 / 361. 7 ـ تاریخ الاسلام 26 / 366. 8 ـ النجوم الزاهره 4 / 128. 9 ـ الاعلام 6 / 225.

دیگر منابع: حسن المحاضره 1 / 340؛ شذرات الذهب 3 / 57؛ الکامل فی التاریخ 8 / 688؛ معجم المؤلفین 10 / 15؛ العبر 2 / 125؛ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 389.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ نیشابوری

محمد ـ نیشابوری (242 ـ 318ق)

ابوبکر محمدبن ابراهیم بن منذر نیشابوری

وی سال 242 هجری به دنیا آمد. 1 محمد از ربیع بن سلیمان، محمدبن میمون و علی بن عبدالعزیز روایت کرده و ابوبکرمقرئ، محمدبن یحیی بن عمار دمیاطی از او روایت کرده اند. رجال نویسان اهل سنّت، او را محدثی حافظ، فقیه شافعی، دانشمند و از بزرگان مکه دانسته و گفته اند مقید به مذهب خاصی نبود. ذهبی درباره او می گوید: ابن منذر کتاب هایی دارد که همانند آن تألیف نشده است. 2 سال درگذشت او به اختلاف، بین 309 تا 319 گزارش شده؛ 3 ولی ذهبی به نقل از کتاب طبقات 309 یا 310 را برای درگذشت او در مکه ذکر