والتاریخ که بر سال 355 هجری نگاشته، سه بیت از ابیات شاهنامه او را آورده است. 5 بیش از این چیزی در خصوص وی از منابع یافت نشد.

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ نظم و نثر در ایران 1 / 19. 2 ـ تاریخ ادبیات در ایران (صفا) 1 / 369. 3 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران 1 / 19. 4 ـ تاریخ غررالسیر (غرر اخبار ملوک الفرس وسیرهم) 10. 5 ـ البدء والتاریخ 3 / 138 و 173.

دیگر منابع: الذریعه 7 / 87؛ فرهنگ سخنوران 539؛ لغت نامه دهخدا 12 / 18437.

اسماعیل اسماعیلی

مسلمه ـ قرطبی

مسلمه ـ قرطبی (293 ـ 353ق)

ابوالقاسم مسلمه بن قاسم بن ابراهیم قرطبی اندلسی مالکی

متولد سال 293 هجری و اهل قرطبه اندلس بود. 1 در سفر به اندلس، قیروان، مصر، جده، بصره، یمن و شام از ابی حفص ابی تمام، احمدبن خالد، احمدبن موسی، عبداللّه بهرانی، حسین بن اسماعیل قاضی محاملی و یعقوب بن حجر عسقلانی حدیث آموخت و به دانش اندوزی پرداخت. رجال نویسان اهل سنّت، او را محدثی نامدار، تاریخ نگار، دارای عقلی ضعیف و آشنا به علوم دیگر معرفی کرده اند. 2 او سفرهای بسیاری کرد و سال 353 هجری از دنیا رفت. 3 آثار او عبارت اند از: تاریخ الکبیر، ما روی الکبار عن الصغار، الخط فی التراب. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 7 / 224. 2 ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 2 / 128. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 110. 4 ـ لسان المیزان 6 / 35.

دیگر منابع: معجم البلدان 4 / 324؛ میزان الاعتدال 4 / 112؛ لغت نامه دهخدا 12 / 18451؛ معجم المؤلفین 2 / 235؛ هدیه العارفین 2 / 432.

احسان آذرکمند

مسلمة ـ مجریطی

مسلمة ـ مجریطی (338 ـ 398ق)

ابوالقاسم مسلمه بن احمدبن عمر حکیم مجریطی اندلسی قرطبی

وی اهل قرطبه1 یا اندلس بود2 و به سال 338 هجری در مجریط (مادرید) چشم به جهان گشود. 3 او پیشوای ریاضی دانان اندلس و از آگاه ترین دانشمندان پیش از خود به علم افلاک و حرکات نجوم بود و علاقه و عنایت خاصی به رصدکردن کواکب داشت و برای
فهم و فراگیری اثر معروف بطلیموس، کتاب مجسطی شوق و تلاش فراوان داشت. و در این زمینه شاگردان و عالمان بزرگی در دامان او پرورش یافتند که افرادی چون ابن السمح و زهراوی از آن جمله اند. 4 به گفته رجال نویسان، مجریطی در مشرق زمین به فراگیری دانش پرداخت5 و از شاگردان عبدالغافربن محمد فرضی بود و از وی روایت کرد. 6 در عهد حکم دوم و هشام دوم به علم ریاضیات و فلک و کیمیا و سِحر اشتغال داشت7 و در این راستا زمانی به رقفط که مسکن اخوان الصفا در مصر بود، مسافرت کرد. 8 وی سرانجام در سال 398 هجری در اندلس از دنیا رفت؛ 9 گرچه در سال درگذشت او گزارش های دیگری نیز وجود دارد. وی آثاری همچون الرسالة القفطیه فی الکیمیاء المرموز، 10 المعاملات وتمام علم العدد، اختصار تعدیل الکواکب من زیج البتانی، رسائل اخوان الصفا وخلان الوفا، روضه الحدائق وریاض الخلائق، غایه الحکیم فی السحر، مفاخره الاحجار فی الکیمیا11 و الرساله الجامعه نگاشته است. 12

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الانباء 482. 2 ـ تاریخ ابن خلدون 1 / 633. 3 ـ الاعلام 7 / 224. 4 ـ عیون الانباء 483. 5 ـ کتاب الصله 2 / 623. 6 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 323. 7 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 323. 8 ـ الذریعه 17 / 159. 9 ـ تاریخ الحکما 327. 10 ـ الذریعه 17 / 159. 1
[1] ـ هدیه العارفین 2 / 432. 12 ـ معجم المؤلفین 12 / 234.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 24 / 167؛ مفتاح السعاده 1 / 315، 316، 321، 341؛ هدیه العارفین 2 / 432؛ روضات الجنات 2 / 218؛ تاریخ التراث العربی 4 / 438؛ اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا 252؛ الحضارة العربیه الاسلامیه فی الاندلس 2 / 1300 ـ 1301، 1310، 1330 و ...؛ تاریخ الاسلام 27 / 403.

اسماعیل اسماعیلی

مطرف ـ غسانی

مطرف ـ غسانی (م. 357ق)

ابوالقاسم مطرف بن عیسی بن لبیب غسانی البیری غرناطی

او اهل بیره اندلس و ساکن غرناطه بود. 1 از فضل بن سلمه و محمدبن خالد حدیث آموخت. رجال نویسان اهل سنّت، او را محدث، مورخ، لغوی و راوی اشعار معرفی کرده و گفته اند2 مدتی قاضی غرناطه اندلس بود و سپس برکنار شد. 3 سال 357 هجری در قرطبه از دنیا رفت و در غرناطه به خاک سپرده شد. 4 آثار او عبارت اند از: فقهاءالبیره و شعراءالبیره. 5