5 ـ وفیات الاعیان 5 / 376. 6 ـ معجم الادبا 19 / 218 ـ 219. 7 ـ اللباب 1 / 419. 8 ـ وفیات الاعیان 5 / 382. 9 ـ معجم الادبا 19 / 222. 10 ـ المنتظم 14 / 25.

دیگر منابع: شذرات الذهب 2 / 276؛ تاریخ الاسلام 24 / 321؛ النجوم الزاهره 3 / 276؛ الاعلام 8 / 21؛ مرآة الجنان 2 / 206؛ هدیة العارفین 2 / 490؛ معجم المؤلفین 13 / 88.

اسماعیل اسماعیلی

نصر ـ دیلمی

نصر ـ دیلمی (م. 325ق)

ابومقاتل نصربن منتصربن تمیم دیلمی (دئلی) انصاری

وی کاتب، ادیب و از شاعران شیعه بوده است. 1 الندیم پنجاه ورقه شعر برای او گزارش کرده و می گوید ابوالحسین بن حاجب نعمان نیز نام او را در کتاب خودش در ردیف کاتبان شاعر آورده است. 2 اشعار او ظاهراً تنها در مدح اهل بیت علیهم السلام بوده3 و ابن شهرآشوب بسیاری از این اشعار را در کتاب مناقب گزارش کرده است. 4 وی در سال 325 هجری دار فانی را وداع گفت. 5 پسر او ابومحمد منتصر نیز از راویان حدیث بوده و از عمربن مدرک قاضی و محمدبن عبدالملک بن اسماعیل روایت کرده است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الطلیعة من شعراءالشیعه 2 / 395. 2 ـ الفهرست (الندیم) 193. 3 ـ الطلیعة من شعراءالشیعه 2 / 395. 4 ـ مناقب آل ابی طالب 1 / 42، 104، 112، 129، 133، 164، ج2 / 37، ج3 / 13، 152، 340 و ج4 / 42. 5 ـ الطلیعه من شعراءالشیعه 2 / 395. 6 ـ مستدرک الوسائل 10 / 375؛ تاریخ مدینة دمشق 39 / 511.

دیگر منابع: معالم العلماء 139؛ العددالقویه 118؛ الذریعه 9 / 1191.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

نصر ـ سمرقندی

نصر ـ سمرقندی (م. 375ق)

ابولیث نصربن محمد بن احمدبن ابراهیم سمرقندی

چنان که از نسبتش بر می آید، اهل سمرقند بوده و احتمالاً تحصیلات آغازین خود را در زادگاهش فراگرفته و سپس آهنگ سفر به سرزمین های دیگر کرده است. به گواهی منابع، نخستین شهری که ابولیث در آن پانهاده و در آنجا به فراگیری علوم و معارف پرداخته، شهر بلخ است. ابولیث در بلخ به حلقه درس فقیه بزرگ حنفی ابوجعفر محمدبن عبداللّه هندوانی (م. 362ق) درآمد و فقه حنفی آموخت. 1
ذهبی از محمدبن فضل بخاری به عنوان استاد دیگر وی نام برده است. 2 از شاگردان ابولیث که به صورت پراکنده در منابع یاد شده، نام چند تن ازجمله ابوبکر محمدبن عبدالرحمان ترمذی3 و طاهربن محمد حدادی به چشم می خورد. 4 وی افزون بر فقه، در تفسیر قرآن نیز دستی داشت و آثاری در این زمینه دارد. 5 درگذشت ابولیث به اختلاف در سال های 373، 6 3757 و 393 هجری گزارش شده است. 8 وی دارای آثار و تألیفات بسیاری بود که عبارت اند از: عیون المسائل، الوقعات والنوازل، خزانه الاکمل، تفسیرالقرآن، تنبیه الغافلین، بستان العارفین، تأسیس النظائر، مقدمه الصلاة، شرحی بر کتاب الجامع الصغیر شیبانی، 9 حصرالمسائل فی الفروع، خزانه الفقه، دقائق الاخبار فی ذکر الجنة والنار، عیون المسائل، المبسوط فی الفروع، مختلف الروایة فی مسائل الخلاف، مقدمة فی الفقه، نوادرالفقه، 10 عمده العقاید، فضایل رمضان، شرعه الاسلام، رساله ای در اصول دین، 11 اسرارالوحی الوجه، قره العیون ومفرّح القلب المحزون، شرح الفقه الاکبر لابی حنیفه، تأسیس الفقه، تأسیس النظر، المعارف فی شرح الصحائف، رساله المعرفة والایمان، رسالة فی الحِکَم، قوت النفس فی معرفة الارکان الخمس، تحفه الانام فی مناقب الائمه الاربعة الاعلام، اللطائف المستخرجة من صحیح البخاری و رسالة فی الفقه. 12

پی نوشت ها

[1] ـ الجواهرالمضیئه 3 / 544. 2 ـ تاریخ الاسلام 26 / 583. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 323. 4 ـ تبصیرالمنتبه 1 / 308. 5 ـ طبقات المفسرین (داوودی) 2 / 346. 6 ـ الجواهرالمضیئه 2 / 196. 7 ـ تاریخ الاسلام 26 / 583. 8 ـ مفتاح السعادة 2 / 251. 9 ـ مفتاح السعادة 2 / 251 و 256. 10 ـ هدیه العارفین 2 / 490. 1
[1] ـ الاعلام 8 / 27. 12 ـ تاریخ التراث العربی 1 / 3 / 113 ـ 114.

دیگر منابع: معجم المفسرین 2 / 700؛ تذکره الحفّاظ 3 / 971؛ ایضاح المکنون 1 / 474؛ لغت نامه دهخدا 1 / 683.

اسماعیلی اسماعیلی

نصر ـ سنجاری

نصر ـ سنجاری (زنده در نیمه دوم قرن 4ق)

ابوالحسن نصربن عامربن وهب سنجاری

منسوب است به سِنجار، شهری در شمال عراق که در سده های نخستین به این منطقه، جزیره گفته می شد. 1 نصر از دانشمندان موثق و مورد اعتماد شیعه امامیه بود و کتاب هایی نگاشته که