عبارت اند از: المودة فی القربی، فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام ، فضایل شهر رمضان، ردالشمس و ماروی فی یوم النوروز. ابوعبداللّه حسین بن عبیداللّه غضائری (م. 411ق) بیشتر آنها را نزد سنجاری آموخته و اجازه روایت آنها را گرفته بود. 2 بیش از این اطلاعی از او در دست نیست؛ ولی با توجه به تاریخ درگذشت شاگردش غضائری، به دست می آید که او در نیمه دوم سده چهارم هجری می زیسته است.

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 3 / 313. 2 ـ رجال (النجاشی) 2 / 387.

دیگر منابع: رجال (ابن داوود) 359؛ نقدالرجال 361؛ مجمع الرجال 6 / 177؛ خلاصه الاقوال 175؛ منهج المقال 352؛ تنقیح المقال 3 / 269؛ الذریعه 10 / 175؛ جامع الرواة 2 / 291؛ معجم رجال الحدیث 19 / 139.

محمد غفوری

نظیف ـ بغدادی

نظیف ـ بغدادی (زنده قبل از 359ق)

ابوعبدالرحمان نظیف بن یمن بغدادی رومی ملکی معروف به نظیف القس

از پزشکان نامدار و زبردست در زمان عضدالدوله دیلمی (338 ـ 372ق) و از مسیحیان شیراز1 و از مترجمان برجسته علوم یونانی به زبان عربی بود. نظیف به فرمان عضدالدوله به بغداد رفت و در بیمارستان آنجا به درمان بیماران پرداخت. 2 برخی گویند: او برخورد بسیار ناپسندی داشت و درمانگر بدی بود. 3 وی جزو 24 پزشکی بود که عضدالدوله در بیمارستان بغداد گماشته بود و به بیماران مسلمان خدمت می کردند. 4 از ترجمه های موجود او ترجمه اضافاتی بر اشکال مقاله دهم از کتاب اقلیدس (چاپ شده) است. 5 دیگر اثر او مقالة فی الاتحاد است. 6 تاریخ درگذشت او به دست نیامد؛ ولی تا پیش از سال 359 هجری زنده بوده است. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 183. 2 ـ عیون الانباء فی طبقات الاطبا 322. 3 ـ تاریخ الحکما 337 ـ 338. 4 ـ تاریخ الحکما 337 ـ 338. 5ـ تاریخ ادبیات در ایران 1 / 282؛ الفهرست (الندیم) 325. 6ـ معجم المؤلفین 13 / 102. 7 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 183.

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 13 / 19971.

عبدالعلی باقری

نعمان ـ

ارسلانینعمان ـ ارسلانی (227 ـ 325ق)

ابوحسام نعمان بن عامربن هانی بن مسعودبن ارسلان ارسلانی تنوخی لخمی

درباره وی جز اطلاعاتی که زرکلی از پژوهشگران معاصر به آن دست یافته و ارائه کرده، آگاهی دیگری در دست نیست. وی می نویسد: ارسلانی از امیران خاندان ارسلان در لبنان بود که در سال 227 هجری به دنیا آمد و بعدها برای آموختن دانش و تحصیل علم، روانه بغداد شد در آنجا با ابوعثمان عمروبن بحر جاحظ آشنا و از ملازمان و مریدان او شد. در سال 249 هجری از ابوالعباس مبرد، از ادیبان نامدار بغداد بهره برد و پس از پایان تحصیلات به لبنان بازگشت. از جزئیات و چگونگی سفر وی به بغداد و تحصیلاتش چیزی نمی دانیم. همچنین اطلاعاتی از مدت زمانی که در بغداد به سر برده در دست نیست. به هرصورت زرکلی نوشته: ارسلانی پس از بازگشت از بغداد به امارت و حکومت برخی از مناطق لبنان ازجمله ساحل و صفد رسید. وی ارسلانی را از فقهای مالکی مذهب معرفی کرده، درعین حال او را امیری دلیر و جنگجو خوانده و دراین باره آورده: وی در سال 262 هجری به جنگ با مخالفان خود از ساکنان جبل لبنان که بر بیروت تسلط یافته بودند، برخاست و این جنگ که در کنار نهر بیروت اتفاق افتاد، هفت شبانه روز طول کشید و سرانجام به شکست و نابودی نیروهای مخالفان انجامید. نعمان بسیاری از ایشان را کشت و گروهی را به اسارت گرفت و سرهای کشتگان را به دربار متوکل خلیفه عباسی (232 ـ 247ق) فرستاد و متوکل در پاسخ به این کار دلیرانه، با نامه ای شجاعت وی را ستود و او و خاندانش را بر امارت ابقا کرد. اشتباه یا خطایی که در این گزارش تاریخی وجود دارد، تاریخ و آغاز جنگی است که میان ارسلانی و مخالفان رخ داده؛ یعنی سال 262 هجری و از سویی نام خلیفه وقت متوکل علی اللّه ثبت شده؛ درحالی که سال فرمانروایی متوکل از 232 تا 247 هجری است و این دو با یکدیگر همخوانی ندارند؛ جز آنکه ادعا شود یا تاریخ جنگ اشتباه است یا خلیفه وقت معتمد علی اللّه (256 ـ 279ق) بوده تا ایراد برطرف شود. زرکلی همچنین از جنگ دیگری که ارسلانی در سال 303 هجری با رومیان انجام داد، گزارش کرده است. گفته شده وی در شعر نیز دستی داشته و دیوان شعر او گردآوری شده و نیز اثری