الاسلام 139؛ معجم رجال الحدیث 3 / 384؛ موسوعة طبقات الفقهاء 5 / 76 و 77؛ هدیة العارفین 1 / 248؛ الذریعه 4 / 226؛ معجم المؤلفین 3 / 99.

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

ثابت ـ عدوی

ثابت ـ عدوی (350 ـ 431ه)

ابوالفتوح ثابت بن محمد عَدَوی جرجانی اندلسی.

وی در سال 350ه متولد شد و از کسانی مانند ابوالحسن علی بن حارث، ابواحمد عبداللّه لسلام بصیری، ابوعثمان بن جنی و ابوالحسن علی بن عیسی ربعی حدیث شنید. 1 ابوالفتوح از بزرگان علم نحو و فردی ادیب و در علم منطق سرآمد بود. در سال 406ه به اندلس رفت و امیرابوالجیش الموفق را ملاقات نمود و مورد اکرام و احترام بسیار او واقع شد و در جنگی که در سردانیه ـ جزیره ای بزرگ در دریای مغرب ـ2 واقع شد، به همراه امیر شرکت نمود؛ پس از آن به اندلس مراجعت کرد و از نقاط گوناگون آنجا دیدن نمود؛ سپس به بغداد رفت و برای تحصیل علم در آنجا اقامت گزید. عدوی هنگامی که در اندلس بود کتاب الجمل ابوالقاسم زجاجی را شرح نمود3 و کتاب های خلق الفرس، شرح اشعار الحماسة ابوتمام و معانی الشعر دیگر آثار اوست. 4 وی سرانجام در ماه محرم سال 431ه به اتهام قیام علیه بادیس بن حبوس امیر صنهاجه ـ قومی از بربرها که در مغرب ساکن بودند ـ کشته شد. 5

پی نوشت ها

[1] ـ کتاب الصله 1 / 123. 2 ـ معجم البلدان 3 / 209. 3 ـ جذوة المقتبس 173. 4 ـ هدیة العارفین 1 / 248. 5 ـ کتاب الصله 1 / 123.

دیگر منابع: بغیة الملتمس 253؛ بغیة الوعاة 1 / 482؛ معجم المؤلفین 3 / 102؛ کشف الظنون 1 / 604.

محمود هیئتی

ثابت ـ یشکری

ثابت ـ یشکری (قرن پنجم هجری)

ابوالفضل ثابت بن عبداللّه بن ثابت یَشْکری.

از فقها و متکلمان امامیه در قرن پنجم هجری و از نسل ثابت بن أسلم بُنانی، فقیه، محدث و زاهد بصری (م123 / 127ه) است. یشکری از شاگردان سید مرتضی (م436ه) و فردی ثقه و مورد اعتماد بود1 و کتاب های بسیاری تصنیف و تألیف کرد2 که شیخ منتجب الدین تنها از دو اثر وی به نام های کتاب الحجة فی الامامه و
کتاب منهاج الرشاد در اصول و فروع یاد کرده است. 3 از حیات فردی و اجتماعی وی اطلاع دیگری در دست نیست. اگرچه بعضی منابع معاصر، وفات او را حدود 460ه ذکر کرده اند، 4 دلیلی بر آن نیست و تنها به استناد درگذشت استادش سید مرتضی (م436) می توان گفت وفات او در قرن پنجم بوده است.

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 35. 2 ـ لسان المیزان 2 / 78. 3 ـ فهرست منتجب الدین، همان. 4 ـ ایضاح المکنون 2 / 586؛ موسوعة طبقات الفقهاء 5 / 77؛ معجم المؤلفین 3 / 101.

دیگر منابع: تنقیح المقال 1 / 193؛ جامع الرواة 1 / 139؛ بحار الأنوار 102 / 214؛ امل الآمل 2 / 47؛ ریاض العلماء 1 / 101؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 41؛ الذریعه 6 / 255؛ اعیان الشیعه 4 / 13؛ معجم رجال الحدیث 3 / 396؛ مرآة الکتب 397؛ کشف الحجب و الأستار 192.

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

جعفر ـ أزرقی

جعفر ـ أزرقی (قرن 5ه)

ابوبکر جعفربن اسماعیل ازرقی افضل اللّه لدین هروی.

نام وی مشخص نیست و در منابع هم ذکر نشده است؛ ولی از بعضی ابیات خود او به دست می آید که نامش جعفر است. پدرش اسماعیل ورّاق همان کسی است که وقتی محمود غزنوی از وعده دادن صله به فردوسی در قبال شاهنامه تخلف کرد، ابوالقاسم فردوسی (م411ه) محمود را هجو کرد و از ترس از غزنه به هرات گریخت و مدت شش ماه در دکان وراق پنهان شد. 1 ازرقی هم که از شاعران قرن پنجم هجری است، در همان هرات زاده شد و رشد یافت و در جوانی به خواجه عبداللّه انصاری (م .؟؟) ارادت خاص داشت. گویند در تهذیب نفس کوشا و در قصیده سرایی، ایراد معانی دقیق و به وصف درآوردن خیال، ماهر و استاد بود. ابوبکر به دلیل این توانایی ها نخست به خدمت طغان شاه پسر آلب ارسلان سلجوقی (421 - 465ه) که در زمان پدرش (45
[1] ـ 465) حاکم هرات بود، درآمد و چون طغان شاه از ضعف قوه جسمانی رنج می برد، ازرقی کتاب الفیه و شلفیه را به صورت منظوم و مصور برای او خلق کرد و حاکم را بهبود بخشید و خود به ملک الشعرایی مفتخر شد. 2 وی دیوان شعری هم دارد که حدود دوهزار بیت شعر دارد و طغان شاه را در آن مدح کرده است. 3 منظومه سندباد را نیز در موعظه، حکمت و حکایت