و در آنجا از استادانی همچون ابوحامد مروروذی حدیث و فقه آموخت و احادیث فراوانی را به خط خود نوشت. او در عصر خود مردی فاضل، مورخ، راوی حدیث و از فقیهان مشهور مذهب شافعی به شمار می آمد. ابوالقاسم ازهری، احمدبن علیّ توّزی و شماری دیگر، از شاگردان وی بودند. 1 کتاب الواضح النفیس درباره مناقب محمدبن ادریس شافعی از او می باشد. 2 سرانجام وی در سال 405ه در بغداد از دنیا رفت و در منزلش به خاک سپرده شد. 3

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 7 / 299 و 300؛ معجم المؤلفین 3 / 218. 2 ـ طبقات الشافعیة الکبری 4 / 304. 3 ـ تاریخ بغداد 7 / 300.

دیگر منابع: طبقات الفقهاء (شیرازی) 119؛ المنتظم 15 / 106؛ تاریخ الاسلام 28 / 111 و 112؛ الوافی بالوفیات 11 / 426؛ البدایة و النهایه 11 / 354؛ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 177؛ لسان المیزان 2 / 200 و 201؛ کشف الظنون 2 / 1839؛ شذرات الذهب 3 / 174؛ ایضاح المکنون 2 / 700؛ هدیة العارفین 1 / 274.

سیدمحمد علوی

حسین ـ آمدی

حسین ـ آمدی (م444ه)

ابوعلی حسین بن سعدبن حسین بن محمد آمدی جمیلی.

وی در آمِد ـ از شهرهای دیار بکر ـ به دنیا آمد و در همانجا رشد و نمو یافت و سپس برای کسب علم به بغداد مسافرت کرد و در آنجا از ابویعلی فرّاء و ابوطالب بن غیلان استفاده برد و علم لغت و ادب را آموخت. 1 وی برای کسب حدیث راهی شام شد و از محضر جماعتی از علمای شام همچون محمدبن مکی بن عثمان ازدی، عبداللّه لوهاب بن حسین بن عمر، سعیدبن محمدبن حسن ادریسی و خطیب ابوبکر حدیث فرا گرفت از آنجا برای بار دوم به بغداد رفت؛ 2 ولی پس از مدتی روی به اصفهان نهاد و تا پایان عمرش در آنجا اقامت گزید تا اینکه در پنج شنبه ماه ربیع الاخر سال 444 (و به نقلی 499ه) از دنیا رفت. 3 وی دارای اشعار و تألیفاتی بوده است. 4 دیوان جمیلی اثر اوست. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 9 / 266. 2 ـ الوافی بالوفیات 12 / 368. 3 ـ بغیة الوعاة 1 / 533. 4 ـ معجم المؤلفین 4 / 10. 5 ـ کشف الظنون 1 / 782.

دیگر منابع: انباه الرواة 1 / 323؛ الاعلام 2 / 238؛ لغت نامه دهخدا 6 / 7938.

رضا جعفری نوقاب

حسین ـ

اصفهانیحسین ـ اصفهانی (م 440ه)

ابومنصورحسین بن طاهربن زیله اصفهانی.

در اصفهان متولد شد. ابن زیله از شاگردان خاص ابوعلی سینا1 و در ردیف کسانی چون ابوالحسن بهمنیار، ابوعبید جوزجانی و ابوعبداللّه معصومی بوده است. 2 او به لحاظ موسیقیدانی و رساله ای که در این علم نوشته شهرت یافته است. 3 البته وی در فلسفه و ریاضی نیز استاد بود و با ادبیات عرب آشنایی کافی داشت. 4 اگرچه ابن زیله نحله خاصی در فلسفه بنیاد نگذاشته، از پیروان تیزبین و از شارحان فلسفه ابن سینا بوده است. گفته های کوتاه حکمت آمیز و کتاب های منسوب به او گواهی روشن بر این مدعاست. ابن سینا در یکی از نامه های جوابیه خود، از ابن زیله با عنوان الشیخ الفاضل و یکی از دو نفری یاد می کند که جز آنان کسی را توان درک حقایق کتاب الاشارات و التنبیهات نیست. 5 کتاب های المجموع فی الالهیات، الکافی فی الموسیقی، تعالیق، الاختصار من طبیعیات الشفاء، شرح رسالة حی بن یقظان و کتاب النفس از آثار او می باشد. او عمری کوتاه داشت و در سال 440ه درگذشت. 6 سال 447 تاریخ دیگری است که برای فوت او ذکر کرده اند. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ حکماء الاسلام 115 و 116. 2 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 3 / 649. 3 ـ درّة الاخبار 65. 4 ـ تاریخ حکماء الاسلام 115 و 116. 5 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 3 / 649. 6 ـ تاریخ حکماء الاسلام 115 و 116. 7 ـ لغت نامه دهخدا 1 / 745.

دیگر منابع: نزهة الارواح و روضة الافراح 386؛ عیون الانباء 458؛ الذریعه 7 / 129؛ معجم المؤلفین 4 / 13؛ دانش نامه ایران و اسلام 4 / 618؛ الاعلام 2 / 254؛ تاریخ ادبیات در ایران 1 / 319؛ کشف الظنون 1 / 862؛ لغت نامه دهخدا 6 / 7940؛ چهار مقاله (عروضی) 126؛ تاریخ علوم عقلی (صفا) 291.

محمود هیئتی

حسین ـ بغدادی

حسین ـ بغدادی (م474ه)

ابوعلی حسین بن عبداللّه بن یوسف بغدادی.

وی در بغداد زاده شد، در آنجا زیست و در سال 474 در همان شهر وفات یافت. ابونصر یحیی بن جریر تکریتی از استادان او بوده است. یاقوت، بغدادی را فیلسوف، طبیب، ادیب و شاعر توصیف کرده