و می گوید: او قصیده رائیه ای دارد که به ابوعلی سینا نسبت داده شده، ولی آن سروده از آن ابوعلی بغدادی است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 10 / 23؛ معجم المؤلفین 4 / 25.

محمد غفوری

حسین - تُجیبی

حسین - تُجیبی (م456ه)

حسین بن محمدبن حسین تُجیبی قرطبی، ملقب به ابن حَیّ.

او اهل قرطبه بود1 و علوم عدد، هندسه و هیأت را از محمدبن عمربن محمد معروف به بُرغوث منجم و ریاضیدان فرا گرفت. وی که فردی ادیب، شاعر، 2 مهندس و منجم بود، دوستدار صنعت تعدیل (صنعتی که با آن تفاوت شب و روز و تداخل ساعات در شب و روز هنگام اختلاف آنها در تابستان و زمستان شناخته می شود) بوده و مختصری دراین باره نوشت. او در سال 442 از اندلس خارج شده و به مصر رفت؛ سپس از آنجا به یمن رفته و به صلیحی امیر یمن پیوست و از جانب امیر مورد احترام و تکریم واقع شد. ابن حی از جانب امیر یمن در جمع هیئت با شکوهی به عنوان سفیر به سوی القائم بامرا خلیفه عباسی در بغداد فرستاده شد و در آنجا نیز ثروت بسیاری کسب نمود. 3 زیج مختصر علی طریقة السند هند و شعر آثار او می باشد. 4 وی پس از مراجعت از بغداد در سال 456ه در یمن درگذشت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الامم 95. 2 ـ معجم الادباء 10 / 158. 3 ـ طبقات الامم 95. 4 ـ معجم الادباء 10 / 158. 5 ـ طبقات الامم 95.

دیگر منابع: موسوعة علماء الریاضیات 115؛ التکملة لکتاب الصله 1 / 220؛ الاعلام 2 / 254؛ تاریخ الاسلام 30 / 359؛ نفح الطیب 2 / 510؛ معجم المؤلفین 4 / 48؛ هدیة العارفین 1 / 310.

محمود هیئتی

حسین ـ جزری

حسین ـ جزری (م444ه)

حسین بن احمدبن عبداللّه جزَرَی.

او یکی از شعرا و ادیبان شافعی مذهب بود و دو اثر با نام دیوان شعر و مصباح الزمان فی الادب دارد. او در سال 444ه درگذشت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 1 / 309.

دیگر منابع: ایضاح المکنون 2 / 492 و 1 / 495؛ معجم المؤلفین 3 / 312؛ لغت نامه دهخدا 6 / 7950.

محمود هیئتی

حسین ـ جلیس

حسین ـ جلیس (م حدود 490ه)

ابوعبداللّه حسین (بن موسی) بن هبة ا جلیس دینوری.

وی از علمای نحو و لغت بود، بیشترین شهرتش به دلیل کتاب ثمار الصناعه است؛ زیرا بیشتر مطالب نحو، صرف و تقسیمات و علل آنها را با بیانی خوب و اسلوبی مرغوب نوشته است. 1 او در این کتاب 24 علت مشهور در نحو را همانند علت سماع، تشبیه، فَرْق، توکید و غیره را آورده و مفصلاً به شرح هرکدام پرداخته است. 2 درباره زمان فوتش در منابع اختلاف است؛ ولی در هدایة العارفین وفاتش حدود 490ه آمده است. تألیفات ابوعبداللّه جلیس الحروف السبعه من الکلام، و ثمار الصناعه است. 3

پی نوشت ها

1ـ ریحانة الادب 1 / 420. 2ـ بغیة الوعاة 1 / 541. 3ـ هدیة العارفین 1 / 310.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 523؛ معجم المؤلفین 4 / 65؛ لغت نامه دهخدا 6 / 7950.

رضا جعفری نوقاب

حسین ـ جیّانی

حسین ـ جیّانی (427 ـ 498ه)

ابوعلی حسین بن محمدبن احمد جیّانی غسّانی اندلسی.

او در ماه محرم سال 427 متولد شد و اصالتاً اهل زهراء، شهری در اندلس بود. او از علما و بزرگان محدثان مالکی در قرطبه و آگاه به علوم ادب و حدیث به شمار می رفت که در انساب، شعر، علوم غریبه و خطاطی حظی وافر داشت. جیّانی، در جامع قرطبه، کرسی تدریس داشت که محل استفاده اعیان و افاضل بود. از ابوالعاص حکم بن محمد جزامی، ابوعمربن عبداللّه لبر و کسان دیگر روایت کرده است. افراد بسیاری از اندلس و غیره از او روایت کرده اند. 1 او دارای آثار متعددی است که عبارت اند از: تقیید المهمل، آسماء رجال سنن ابی داود، 2 الکنی و الالقاب، التعریف بشیوخ البخاری، التشبیه علی الاوهام الواقعة فی المسندین. 3 وی در سال 498 در سرقسطه اندلس درگذشت. 4 تاریخ وفات او را سال های 490، 496 و 499 نیز ذکر کرده اند. 5