پی نوشت ها

[1] ـ بشارة المصطفی 105. 2 ـ ذیل تاریخ بغداد (ابن نجار) 4 / 108. 3 ـ الذریعه 24 / 127 و 128. 4 ـ بشارة المصطفی 105. 5 ـ ذیل تاریخ بغداد 4 / 108. 6 ـ همان؛ معالم العلماء 41. 7 ـ معالم العلماء 41. 8 ـ الیقین 111 و 389. 9 ـ الذریعه 24 / 426. 10 ـ الذریعه 24 / 128. 1
[1] ـ امل الآمل 2 / 100؛ الذریعه 22 / 111. 12 ـ نزهة الناظر و تنبیه الخاطر (مقدمه) 4. 13 ـ همان 3 ـ 5. 14 ـ بحار الأنوار 1 / 23 و 102 / 70. 15 ـ همان 1 / 23. 16 ـ الذریعه 24 / 128.

دیگر منابع: ریاض العلماء 2 / 56؛ طبقات اعلام الشیعه 1 / 119؛ اعیان الشیعه 6 / 153؛ معجم رجال الحدیث 6 / 74؛ کتابخانه ابن طاووس 467؛ الذریعه 2 / 425 و 19 / 74.

محمد غفوری

حسین ـ حلیمی

حسین ـ حلیمی (338 ـ 403ه)

ابوعبداللّه حسین بن حسن بن محمد حلیمی بخاری.

وی سال 338ه در گرگان به دنیا آمد و درحالی که هنوز کودکی بیش نبود، او را به بخارا بردند و در آنجا رشد و نمو کرد و به تحصیل و فراگیری علم حدیث و فقه پرداخت و در ردیف محدثان بزرگ بخارا درآمد؛ به گونه ای که به عنوان رییس اصحاب حدیث بخارا شناخته گردید. 1 او از استادانی مانند ابوبکر قفّال و ابوبکر اردنی بهره گرفت و از ابوبکر محمدبن احمدبن جنب، بکربن محمد مروزی، خلف بن محمد خیّام و دیگران حدیث شنید. علمای رجال اهل سنت می گویند: حلیمی، محدثی حافظ و فقیه بزرگ شافعی در ماوراءالنهر و عالمی جلیل القدر بوده که بر همه علوم زمانه اش اشراف داشته است. ابوعبداللّه حاکم، ابوزکریا عبداللّه لرحیم بخاری و ابوسعید کنجرودی از او روایت کرده اند. 2 ابوعبداللّه کتاب المنهاج فی اصول الدیانه را درباره شعب الایمان در سه مجلد نوشت و در آن به احکام، مسائل فقهی و معانی غریب بسیاری پرداخت که غیر او کسی دیگر به چنان مطلبی نپرداخته بود. 3 آیات الساعة و احوال القیامه اثر دیگر اوست. 4 حسین حلیمی زمانی به عنوان سفیر از جانب امیر خراسان به سوی قابوس بن وشمگیر در گرگان فرستاده شد و قابوس، ابونصر اسماعیلی را به واسطه او آزاد کرد؛ 5 همچنین از جانب همو به نیشابور سفر کرد و مدتی در این شهر اقامت گزید6 و در نهایت به بخارا رفت و در ماه جمادی الاولی سال 403 در این شهر از دنیا رفت. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ جرجان 198. 2 ـ تذکرة الحفّاظ 3 / 1030. 3 ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 194. 4 ـ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 179. 5 ـ تاریخ جرجان 198. 6 ـ الانساب 6 / 250. 7 ـ تاریخ جرجان 198؛ دول الاسلام 214.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 17 / 231؛ تاریخ الاسلام 28 / 79؛ وفیات الاعیان 2 / 137؛ العبر 2 / 205؛ البدایة و النهایه 11 / 349؛ المنتظم 15 / 94؛ اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 382؛ دول الاسلام 214؛ الوافی بالوفیات 12 / 351؛ طبقات الشافعیه (ابن هدایة ا) 120؛ شذرات الذهب 3 / 167.

جعفری نوقا و هیئتی

حسین ـ حمدانی

حسین ـ حمدانی (498ه)

ابوعبداللّه حسین بن مظفربن علی بن حسین بن علی بن حمدان محیی الدین حمدانی قزوینی.

از متکلمان و فقهای بزرگ و از محدثان موثق امامیه در سده پنجم هجری است که اهل و ساکن قزوین بوده است. 1 بعضی منابع لقب همدانی را برای او ذکر کرده اند2 که بی شک تصحیفی از حمدانی است؛ زیرا منتسب به جد اعلای خود حمدان بوده است. 3 بنوحمدان از خاندان معروفی هستند که در طول تاریخ بسیاری از امرا، فقها و دانشمندان شیعه از این خاندان برخاستند. 4 پدرش ابوالفرج مظفربن علی نیز از بزرگان علمای امامیه و از شاگردان شیخ مفید (م413ه) بوده است. منتجب الدین، ابوالفرج را از سفرای امام زمان علیه السلامدانسته، ولی با توجه به اینکه ابوالفرج در دوران غیبت کبری می زیسته سفارت او درست به نظر نمی آید. منتجب الدین همچنین خبر داده ابوعبداللّه حمدانی سی سال در نجف اشرف از محضر شیخ طوسی نیز استفاده کرده و جمیع آثار و مصنفات شیخ را نزد او خوانده و فراگرفته است. 5 این کلام منتجب الدین خالی از اشکال نیست؛ زیرا شیخ طوسی ابتدا ساکن بغداد بود، ولی با بروز فتنه در بغداد، در سال 448 یا 449ه به نجف اشرف هجرت کرده و تا پایان عمر (460ه) تنها حدود دوازده سال در نجف بوده است؛ 6 ولی به هرحال بعید نیست ابوعبداللّه حمدانی سالیان بسیاری در بغداد و نجف از محضر شیخ استفاده کرده باشد. همچنین از ابوعبداللّه حسین بن احمد قادسی بغدادی (م447ه) روایت کرده است در وطنش قزوین نیز به نقل روایت از ابوطیب طاهربن عبداللّه طبری (م450ه) و ابومحمد