وادی تیم که بعداً جبل دروز نام گرفت ساکن شدند. از آثار او الدامغه فی الرد علی الفاسق النصیری، الرضی و التسلیم و مختصر البیان فی مجری الزمان است. وی سرانجام در سال 433 درگذشت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 2 / 278؛ کشف الظنون 4 / 448.

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 7 / 9315؛ خطط الشام 6 / 263؛ خلاصة الاثر 3 / 268؛ معجم المؤلفین 4 / 79.

ابراهیم اسفندیاری

حمزه ـ دیلمی

حمزه ـ دیلمی (463ه)

ابویعلی حمزه بن عبداللّه لعزیز دیلمی طبرستانی معروف به سلار.

نام وی حمزه است؛ ولی غالباً با عنوان سلار (سالار به معنای رییس) شناخته می شود. او که از دانشمندان مشهور و برجسته امامیه در سده پنجم هجری بود، انواع علوم مانند ادب، نحو، فقه، اصول، کلام و حدیث را از بزرگانی چون شیخ مفید، سید مرتضی علم الهدی و دیگران آموخت1 و از شاگردان برجسته آن دو بود. وی در عصر خود مردی فاضل، ادیب، نحوی، فقیه، اصولی، کلامی، محدثی موثق و مدرسی عالی مقام به شمار می آمد. او مدتی به نمایندگی از سوی سید مرتضی در شهر حلب تدریس می کرد. شیخ ابوعلی طوسی فرزند شیخ طوسی، ابوالصلاح حلبی، ابوالفتح کراجکی و دیگران از شاگردان وی به شمار می آمدند. او رییس علمای شیعی مذهب که عقیده به حرمت نماز جمعه در زمان غیبت داشتند، بود. وی به امر استادش سید مرتضی، کتابی در رد ابوالحسن بصری که با تألیف خود، کتاب الشافی درباره امامت، نوشته سید مرتضی را نقض کرده بود، نگاشت. 2 کتاب های التذکرة فی حقیقة الجوهر و العرض، المقنع فی المذهب، التقریب فی اصول الفقه، المراسم العلویه فی الاحکام النبویه، الابواب و الفصول فی الفقه و المسائل السلاریه آثار او می باشد. 3 سرانجام وی در سال 4484 یا 463ه درگذشت و در روستای خسروشاه از توابع تبریز دفن گردید. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معالم العلماء 135؛ خلاصة الاقوال 86. 2 ـ امل الآمل 2 / 127، 128. 3 ـ فهرست منتجب الدین 84؛ معالم العلماء 135؛ اعیان الشیعه 7 / 170. 4 ـ بغیة الوعاه 1 / 594. 5 ـ ریاض العلماء 2 / 441، 443.

دیگر منابع: رجال ابن داود 104؛ ایضاح المکنون 1 / 275؛ هدیة العارفین 1 / 380؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 86؛ الذریعه 10 / 179، 180؛ معجم رجال الحدیث 8 / 8، 169، 170.

سیدمحمد علوی

حمزه ـ سهمی

حمزه ـ سهمی (بعد 340 ـ 428)

ابوالقاسم حمزه بن یوسف بن ابراهیم سهمی جرجانی قرشی.

وی اندکی بعد از 340 دیده به جهان گشود. 1 او اهل گرگان2 و از شل هشام بن عاص بن واثق صحابی رسول اکرم صلی الله علیه و آلهبود. 3 وی را دانشمندی تاریخ نگار، حافظ4 و مسلط و آگاه به حدیث، 5 واعظ، 6 شخصیتی بزرگ و معروف دانسته اند. 7 در سال 354 در گرگان به فراگیری حدیث پرداخت. 8 او از محضر بزرگانی چون ابوبکر محمدبن اسماعیل صرام، 9 عبداللّه لوهاب بن حسن کلابی و کسان دیگر دانش آموخت. وی برای فراگیری دانش به شهرهای گوناگون، از جمله اصفهان، شام، عراق، مصر سفر کرده است. افرادی چون ابوبکر بیهقی، ابوالقاسم قُشَیری و دیگران از وی روایت کرده اند. 10 آثار او عبارت اند از: معرفة علماء اهل جرجان که با نام تاریخ جرجان چاپ شده است، معجم شیوخه، سؤالات، 11 الاربعین البلدانیه12 و الاربعین فی فضائل بنی العباس. 13 او سرانجام در سال 428 در نیشابور درگذشت. بعضی منابع تاریخ وفات وی را در سال 42714 یا 42615 نقل کرده اند.

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 470. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق 15 / 244. 3 ـ تاریخ الاسلام 29 / 190. 4 ـ الانساب 3 / 344. 5 ـ الکامل فی التاریخ 9 / 445. 6 ـ معجم البلدان 2 / 122. 7 ـ المنتخب من اسیاق 315. 8 ـ تذکرة الحفاظ 3 / 1089. 9 ـ الانساب 3 / 344. 10 ـ تاریخ مدینة دمشق 15 / 244. 1
[1] ـ الاعلام 2 / 280. 12 ـ کشف الظنون 1 / 55. 13 ـ هدیة العارفین 1 / 336. 14 ـ تاریخ مدینة دمشق 15 / 246. 15 ـ المنتظم 15 / 251.

دیگر منابع: النجوم الزاهره 4 / 283؛ شذرات الذهب 3 / 231؛ تهذیب تاریخ دمشق الکبیر 4 / 456؛ مختصر تاریخ دمشق 8 / 270؛ الوافی بالوفیات 13 / 876؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 286؛ اللباب فی تهذیب الانساب 2 / 158؛ العبر 2 / 256؛ طبقات الحفّاظ 422؛ معجم المؤلفین 4 / 82.

ابراهیم اسفندیاری