خلف ـ

یابریخلف ـ یابری (م 434ه)

ابوالقاسم خلف بن فتح بن نادر (جودی ـ نادریاد) یابری قیسی ملقب به ابن ابی الموتی.

وی اهل یابره ـ شهری در غرب اندلس ـ، ساکن قرطبه و معروف به ابن ابی الموتی بود. 1 از ابومحمد عبداللّه بن سعیدبن شقاق و قاضی حمام بن احمد روایت کرد. منابع ابوالقاسم را عالم به ادبیات و لغت توصیف کرده اند. او در سال 434ه درگذشت. 2 البته یاقوت وفات وی را در سال 439ه می داند. 3 کتاب مشکل الجمل للزّجاجی اثر اوست4 که در آن به شرح الجمل فی النحو شیخ ابوالقاسم عبداللّه لرحمان بن اسحاق زجاجی نحوی (م 339ه) پرداخته است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 4 / 106. 2 ـ الصله 169. 3 ـ معجم البلدان 5 / 424. 4 ـ بغیة الوعاة 1 / 556. 5 ـ کشف الظنون 604.

دیگر منابع: هدیة العارفین 1 / 349.

سیدمهدی حسینی عربی

خلیل ـ اسدی

خلیل ـ اسدی (قرن پنجم هجری)

خلیل بن ظفربن خلیل اسدی کوفی.

اطلاعات اندکی از وی در دست است. آنچه موجود است وی از علمای باورع شیعه امامیه و از محدثان موثق و مورد اعتماد بوده و آثار و تألیفات متعددی داشته که ابوسعید محمدبن احمدبن حسین خزاعی، جد ابوالفتوح رازی و شاگرد شیخ طوسی (م460ه) کتاب های خلیل را روایت کرده است. 1 بنا بر این خلیل اسدی معاصر و هم طبقه شیخ طوسی بوده و در قرن پنجم هجری می زیسته است. 2 تألیفات اسدی عبارت اند از: الدلائل، الانصاف و الانتصاف، النور، البهاء، جوابات الزیدیه، جوابات الاسماعیلیه و جوابات القرامطه. 3

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 60. 2 ـ الذریعه 2 / 399. 3 ـ فهرست منتجب الدین 60؛ هدیة العارفین 1 / 351.

دیگر منابع: جامع الرواة 1 / 298؛ امل الآمل 2 / 111؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 73؛ اعیان الشیعه 6 / 355؛ تنقیح المقال 1 / 403؛ معجم رجال الحدیث 7 / 74.

محمد غفوری

خلیل ـ

قزوینیخلیل ـ قزوینی (م446ه)

ابویعلی خلیل بن عبداللّه بن احمد خلیلی قزوینی.

درباره تاریخ و مکان ولادت و سکونت وی اطلاعی در اختیار نیست. او برای کسب دانش سفرهای فراوانی کرد1 و از بزرگانی چون ابوالحسن محمدبن حسن بن حلوان خلیلی بخاری و ابوبکربن لال احادیث بسیاری شنید و روایت نمود. 2 ترجمه نویسان سنّی وی را مردی فاضل، ادیب، مورد اعتماد، حافظ و راوی رجال شناس و متخصص در علم حدیث توصیف کرده اند. 3 اسماعیل بن عبداللّه لجبّاربن ماکی، ابوبکربن لال و دیگران از وی روایت کرده اند. مذهب او به دست نیامد. کتاب الارشاد فی معرفة المحدّثین، الارشاد فی اخبار قزوین از وی می باشد. 4 او در سال 446ه در قزوین از دنیا رفت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 3 / 130. 2 ـ التدوین فی اخبار قزوین 2 / 501. 3 ـ الاکمال 3 / 174. 4 ـ التدوین فی اخبار قزوین 2 / 501. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 666.

دیگر منابع: تذکرة الحفّاظ 3 / 1123 و 1125؛ العبر 2 / 289؛ دول الاسلام 229؛ مرآة الجنان 3 / 49؛ کشف الظنون 1 / 70؛ معجم المؤلفین 4 / 121؛ اللباب 1 / 458؛ شذرات الذهب 3 / 274؛ هدیة العارفین 1 / 350.

سیدمحمد علوی

خواجه عبداللّه لله انصاری عبداللّه لله ـ هروی

داعی ـ علوی

داعی ـ علوی (حیات قرن 5ه)

ابوالحسن داعی بن رضابن محمد علوی حسینی.

فاضل، واعظ و محدث امامی مذهب در سده پنجم هجری که از حیات فردی، اجتماعی و علمی او اطلاع فراوانی در دست نیست. در بعضی از نسخه های فهرست منتجب الدین (م بعد از 585ه) از او با کنیه ابوالخیر و لقب حسنی1 و در بعضی دیگر از نسخه های کتاب مذکور از او با همین کنیه و لقب حسینی یاد شده است. 2 بیشتر منابع نیز از آن نظر که شرح حال داعی را از فهرست منتجب الدین گرفته اند، کنیه او را ابوالخیر، ولی لقب علوی حسینی را برای او ذکر کرده اند. 3 رافعی قزوینی از اعلام قرن ششم هجری از او با عنوان شریف ابوالحسین داعی بن رضا قزوینی یاد کرده4 که به نظر می رسد از آن