زید ـ

حسینیزید ـ حسینی (حیات قرن 5ه)

ابومحمد زیدبن علی بن حسین حسینی (حسنی).

وی فقیهی عالم و صالح از شاگردان شیخ طوسی (م460ه) بود. کتاب های المذهب، الطالبیه، علم الطب عن اهل البیت علیهم السلام از اوست که شاگردش پدر شیخ منتجب الدین آنها را روایت کرده است. 1 بنا به نسبت شاگردی ابومحمد با شیخ طوسی می توان دریافت وی از اعلام قرن پنجم هجری می باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 80.

دیگر منابع: ریاض العلماء 2 / 360؛ جامع الرواة 1 / 342؛ تنقیح المقال 1 / 467؛ حاوی الاقوال 3 / 49؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 83؛ الذریعه 15 / 141 و 20 / 257؛ معجم رجال الحدیث 7 / 357؛ مستدرکات علم رجال الحدیث 3 / 481؛ اعیان الشیعه 7 / 106.

سیدمهدی حسینی عربی

زید ـ فارسی

زید ـ فارسی (م 497ه)

ابوالقاسم زیدبن علی بن عبداللّه نحوی فارسی فَسَوی.

او اهل فسای فارس بود. علم نحو را در وطنش از ابوالحسین خواهرزاده و ابوعلی فارسی فرا گرفت؛ سپس برای کسب دانش بیشتر به عراق رفت. در آنجا انواع علوم مانند ادب، نحو، لغت، حدیث و شعر را از بزرگانی چون ابوالحسن بن ابی الحدید دمشقی، ابوذر هروی و دیگران آموخت. او در عصر خود مردی فاضل، ادیب، نحوی، لغوی، شاعر و محدث به شمار می آمد. وی برای تدریس نحو و لغت به دمشق و حلب و میافارقین (از شهرهای دیاربکر) سفر کرد و مدتی در دو شهر حلب و دمشق ساکن بود و کتاب شرح الیضاح در موضوع نحو را املا می نمود. ابوالحسن بن ظاهر نحوی، ابومحمد عبداللّه بن محمد خفاجی حلبی و عده ای دیگر از شاگردان وی به شمار می آمدند. 1 سرانجام او در سال 4672 یا 497ه در طرابلس3 (از شهرهای لبنان) درگذشت. آثار دیگر وی عبارت اند از: شرح الحماسه، تعلیقات علی دیوان المتنبی، تعلیقات علی خطب ابن نباته، نتف اللحیه من ابن دحیه و کتابی در موضوع طلاق. 4

پی نوشت ها

[1] ـ انباه الرواة 2 / 17؛ بغیة الطلب فی تاریخ حلب 9 / 405
[1] ـ 4054. 2 ـ معجم الادباء 11 / 177. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 19 / 481. 4 ـ معجم الادباء 11 / 175.

دیگر منابع: نزهة الالباء 399؛ تاریخ الاسلام 31 / 224؛ الوافی بالوفیات 15 / 48؛ بغیة الوعاة 1 / 573؛ کشف الظنون 1 / 212، 691؛ روضات الجنات 3 / 393؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 83؛ معجم المؤلفین 4 / 190.

سیدمحمد علوی

زید ـ قُضاعی

زید ـ قُضاعی (358 ـ 433ه)

ابوعمرو زیدبن حبیب بن سلامة قضاعی اسکندرانی.

وی اهل اسکندریه مصر بود، 1 در سال 358ه متولد شد و در سال 433ه به اندلس سفر نمود. قضاعی شافعی مذهب بود و روایات بسیاری از بزرگان مصر، شام، حجاز و یمن آموخته بود. او هشت مرتبه برای گزاردن حج به مکه سفر نمود2 و در سال 433ه یعنی همان سالی که به اندلس سفر کرد، دار دنیا را وداع گفت. 3 کتاب الفوائد اثر اوست. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 3 / 57. 2 ـ الصله 1 / 192. 3 ـ هدیة العارفین 1 / 376. 4 ـ الصله 1 / 192.

محمود هیئتی

زید ـ مَرْزَکّه

زید ـ مَرْزَکّه (م حدود 450ه)

زیدبن سهل مرزکّه (مرزکی) موصلی.

وی از ادیبان و شاعران شیعه و اهل یکی از روستاهای موصل بود1 و نزد علی بن دبیس موصلی علم آموخت. 2 او اشعاری در مدح اهل بیت علیهم السلامسروده و ابن شهرآشوب در جاهای گوناگون کتاب مناقب به آن اشاره کرده است. 3 زید از عالمان به نحو بود و اثر او شرح الصدور می باشد. 4 وی در حدود سال 450ه در موصل درگذشت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 15 / 58. 2 ـ معجم الادباء 13 / 218. 3 ـ مناقب آل ابی طالب 2 / 50، 225، 3 / 165 و 172. 4 ـ معالم العلماء 51. 5 ـ اعیان الشیعه 7 / 100.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 1 / 574.

محمود هیئتی

زید ـ هاشمی

زید ـ هاشمی (پس از 400ه)

ابوالخیر (ابوالقاسم) زیدبن عبداللّه بن مسعودبن رفاعه هاشمی.

وی اهل ری بود، ولی مدت طولانی در بصره اقامت گزید. زید