سلمان ـ

حلوانیسلمان ـ حلوانی (م 493ه)

ابوعبداللّه سلمان (سلیمان) بن عبداللّه بن محمدبن فتی حلوانی نهروانی.

وی اهل نهروان بود، ولی در اصفهان سکونت گزید. او به بغداد رفت و علم نحو را نزد ثمانینی آموخت. از ابوالطیب طبری روایت نقل می کرد. ابوزکریابن منده و ابوالقاسم اسماعیل طلحی از او روایت نقل می کردند. او عالمی محدث و امام لغویون و نحویون بود. علم نحو را در عراق منتشر کرد. او ادیب بود و فرزندان نظام الملک را علم ادب می آموخت. وی شاعر هم بود و سرانجام در دوازدهم ماه صفر سال 493ه درگذشت. 1 آثار او عبارت اند از: الامالی، القانون در لغت، علل القرائات، تفسیر و شرح ایضاح ابوعلی فارسی. 2

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الوعاة 1 / 595؛ الوافی بالوفیات 12 / 33؛ معجم الادباء 11 / 34. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 397.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 34 / 151؛ المنتظم 17 / 56؛ شذرات الذهب 3 / 399؛ طبقات المفسرین (داوودی) 1 / 198؛ طبقات المفسرین (سیوطی) 40.

پژوهشکده

سلیمان ـ اندلسی

سلیمان ـ اندلسی (413 ـ 496ه)

ابوداود سلیمان بن نجاح أموی أندلسی قرطبی.

او فرزند ابوالقاسم نجاح (آزادشده به دست حاکم وقت مؤیدبا أموی) بود؛ 1 ازاین رو ملقب به أموی و مؤیدی گردید. 2 وی در سال 413ه در شهر قرطبه اندلس به دنیا آمد و در همان شهر نیز رشد یافت؛ 3 ولی در شهرهای دانیه و بلنسیه اندلس زندگی می کرد. 4 وی در زمینه علم قرائت قرآن از مقری معروف ابوعمرو دانی استفاده کرد. 5 از محدثان عصر خود چون ابن عبداللّه لبر و ابوالولید باجی حدیث آموخت و شنیده های خویش را نیز روایت کرد6 و در زمینه علم عروض از ابومطرف استفاده کرد. 7 وی بر اثر تلاش بسیار، علاوه بر فقاهت، 8 یکی از عالمان علم قرائت در سرزمین خود گردید. او قرائت های گوناگون و روایات موجود در این زمینه را به خوبی می دانست و شنیده های خود را به خوبی ثبت کرده و با خط زیبا می نوشت. او در آنچه روایت می کرد مورد اعتماد بود. 9 عالمان بزرگی به دست او پرورش یافتند. ابراهیم دانی و فتح بلنسی از شاگردان او در علم قرائت بودند. 10 ابوداود آثاری برجای گذاشت که
عبارت اند از: البیان الجامع لعلوم القرآن (سیصد جزء)، التبیین لهجاء التنزیل، الرجز (الاعتماد) که در آن دیدگاه های استادش را نقد کرده و دارای هجده هزار و چهار صد و چهل بیت شعر است، 11 الصلاة الوسطی. 12 ابوداود پس از 83 سال زندگی در سال 496ه در بلنسیه درگذشت و پس از تشییعی باشکوه به خاک سپرده شد. 13

پی نوشت ها

[1] ـ کتاب الصله 1 / 203. 2 ـ المعین فی طبقات المحدثین 149؛ النجوم الزاهره 5 / 187. 3 ـ الاعلام 3 / 137. 4 ـ کتاب الصله 1 / 203. 5 ـ معرفة القراء الکبار 1 / 450. 6 ـ کتاب الصله 1 / 203. 7 ـ نفح الطیب 4 / 171. 8 ـ فهرست ابن خیر 428. 9 ـ کتاب الصله 1 / 203 ـ 204. 10 ـ تاریخ الاسلام 34 / 234 ـ 235. 1
[1] ـ معرفة القراء الکبار 1 / 451. 12 ـ معجم المؤلفین 4 / 278. 13 ـ کتاب الصله 1 / 204.

دیگر منابع: غایة النهایه 1 / 316؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 168؛ العبر 2 / 372؛ دول الاسلام 256؛ الوافی بالوفیات 15 / 437؛ بغیة الملتمس 304؛ طبقات المفسرین (داودی) 1 / 213؛ شذرات الذهب 3 / 121؛ هدیة العارفین 1 / 398؛ العبر (ابن خلدون) 1 / 553.

پژوهشکده

سلیمان ـ باجی

سلیمان ـ باجی (403 ـ 474ه)

ابوولید سلیمان بن خلف بن سعد باجی، اندلسی.

وی در سال 403ه به دنیا آمد. در اصل اهل بطلیوس اندلس بود. جدش به باجه ـ شهری در نزدیکی اشبیلیه که امروزه در کشور پرتغال قرار دارد ـ انتقال یافت و بدان شهر منسوب شد. باجی در سال 426ه به حج و سپس به عراق و اصفهان رفت و با حافظ ابوذر ملازم گشت و علم حدیث، فقه و کلام را از او آموخت. وی در فقه از استادان دیگری چون قاضی ابوطیب طبری و قاضی ابوعبداللّه صیمری بهره برد، و در دیگر علوم از یونس بن مغیث، مکی بن ابی طالب و محمدبن اسماعیل استفاده نمود. ابوبکر خطیب، علی بن عبداللّه صقلّی و ابومحمد ابن حزم از شاگردان وی به شمار می روند. ابوولید برای کسب علوم بیشتر به دمشق، موصل و بغداد رفت و چون در علوم حدیث، فقه، کلام، اصول و ادبیات تبحر یافت، پس از سیزده سال به اندلس بازگشت. وی در بعضی از مناطق اندلس به امر قضاوت نیز پرداخت. سرانجام در ماه رجب سال 474ه در شهر مریّه اندلس و در 71 سالگی درگذشت. از او آثار فراوانی بر جای ماند که عبارت اند از: السراج فی الخلاف، الجرج و التعدیل، شرح المنهاج، فرق الفقهاء، المنتقی فی الفقه،