در نهایت به بغداد رفت و آنجا را وطن خویش ساخت و پس از ابوعبداللّه صیمری، به امر قضاوت در محله کرخ پرداخت. در بغداد از افرادی چون موسی بن جعفربن عرفه و ابوالحسن دارقطنی حدیث شنید و به تدریس روی آورد. ابوطیب که در چهارده سالگی شروع به تعلیم علم نمود، تا آخرین روزهای حیات خویش آن را ادامه داد و سرانجام در روز شنبه بیستم ربیع الاول سال 450ه در 102سالگی درگذشت. ابوالحسن بن مهتدی در جامع منصور بر وی نماز گزارد و در مقبره باب حرب بغداد دفن گردید. 2 ابوطیب به غیر از شرح مختصر مزنی آثار دیگری دارد که عبارت اند از: جواب فی السماع و الغناء، تعلیقة الکبری، 3 شرح الفروع (در مذهب شافعی)، مختصر فی مولد الشافعی (وی در آخر این کتاب جماعتی از اصحاب شافعی را نیز ذکر کرده است). 4 طبری با بزرگان مذهب حنفی همچون ابوالحسن طالقانی قاضی بلخ و ابوالحسین قدوری مناظراتی داشت که در کتاب طبقات الشافعیة الکبری به تفصیل بیان شده است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 671. 2 ـ تاریخ بغداد 9 / 358. 3 ـ الاعلام 3 / 222. 4 ـ کشف الظنون 2 / 1100 و 1257. 5 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 12.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 9 / 651؛ الانساب 4 / 47؛ الوافی بالوفیات 6 / 401؛ اللباب فی تهذیب الانساب 2 / 274؛ تهذیب الاسماء و اللغات 2 / 247؛ مرآة الجنان 3 / 54؛ المنتظم 16 / 39؛ تاریخ الاسلام 30 / 241؛ النجوم الزاهره 5 / 63؛ طبقات الفقهاء (شیرازی) 6 تا8 و 23؛ طبقات الفقهاء الشافعیه (عبادی) 114؛ طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 58؛ وفیات الاعیان 2 / 512؛ البدایة و النهایه 12 / 79؛ شذرات الذهب 3 / 284.

سیدمهدی حسینی عربی

طاهر ـ هَمَدانی

طاهر ـ هَمَدانی (326 ـ 410ه)

طاهر همدانی معروف به باباطاهر عریان.

وی اهل همدان بود1 و ظاهراً در سال 326ه زاده شد. او عارف و شاعر قرن چهارم و پنجم هجری است که به یکی از گویش های غرب ایران شعر می سروده و در دوران حکومت دیلمیان می زیسته است. 2 برخی او را معاصر با عین القضات همدانی و خواجه نصیر طوسی دانسته اند. 3 شخصیت باباطاهر در هاله ای از ابهام قرار دارد؛ چنان که از اشعار خود باباطاهر برمی آید وی قلندری بی خانمان و بی سرپناه
بوده که دائماً در بی قراری و پریشانی روحی به سر برده و به فلسفه صوفیان حقیقی معتقد بوده است. 4 شرح حال نویسان او را عاشقی شیدا می دانند و اشعارش با سوزوگداز خاصی همراه است. 5 مجموعه رباعیات طاهر با عنوان دیوان باباطاهر به چاپ رسیده است. 6 بنابر قول مشهور، وی در سال 410ه درگذشت و در شهر همدان مقابل امامزاده حارث بن علی مدفون گردید و هم اکنون مزار او زیارتگاه است. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تذکرة ریاض العارفین 157. 2 ـ دانش نامه جهان اسلام 1 / 38 و 37. 3 ـ تذکرة ریاض العارفین 157. 4 ـ دانش نامه جهان اسلام 1 / 41. 5 ـ ریحانة الادب 1 / 214. 6 ـ الذریعه 9 / 1 / 117؛ دهخدا 9 / 73. 7 ـ ریحانة الادب 1 / 214.

دیگر منابع: جستجو در تصوف ایران 183 ـ 205؛ شدّالازار 515 و 516؛ راحة الصدور و آیة السرور 98 و 99؛ تاریخ گزیده 677.

اسماعیل اسماعیلی

طِراد ـ زینبی

طِراد ـ زینبی (398 ـ 491ه)

ابوالفوارس طِرادبن محمدبن علی بغدادی زینبی عباسی.

وی در نیمه ماه شوال سال 398 چشم به جهان گشود. 1 از ابونصر نرسی و حسین بن عمروبن برهان حدیث شنید. 2 از ابوالفتح هلال بن محمد حفار، 3 و ابوالحسین بشران روایت کرده است فرزندانش ابوالحسن محمد و ابوالقاسم علی زینبی وزیر4 و جمعی دیگر از شیوخ ابن جوزی از او روایت کرده اند. او در بصره ریاست عباسیان را به عهده داشت. در مکه و مدینه حدیث املا کرد؛ سپس به بغداد منتقل شد و در باب بصره اقامت گزید. 5 از محدثان بزرگ بغداد به شمار می رفت. طراد در اصفهان نیز به تحصیل و تدریس پرداخته و با حاکمان مصاحبت و مجالست داشت و در دستگاه خلافت صاحب مقام شد. برخی از ترجمه نویسان بر این باورند بعد از قطیعی، مجلسی پررونق تر از مجلس درس ابوالفوارس ندیده اند. 6 او در فضل و شهامت یگانه زمان خود بود. ابوالفوارس را حنفی مذهب گفته اند. 7 العوالی اثر او می باشد. 8 وی سرانجام در آخر ماه شوال یا ماه ذی القعده سال 4919 در بغداد درگذشت. ابتدا در منزلش دفن شد، سپس به مقابر شهدا انتقال یافت. 10