الرساله، کرامات الصالحین و معجزاتهم، المصابیح فی فضائل الصحابه، فضائل التابعین، الخوة من المحدثین، الکلام علی الاجازة و المناوله، مسند حدیث محمدبن فطیس، مسند قاسم بن أصبغ، العوالی، 14 اسباب النزول، الناسخ و المنسوخ و القصص. 15

پی نوشت ها

[1] ـ ترتیب المدارک 4 / 671. 2 ـ معجم المفسرین 1 / 272. 3 ـ ترتیب المدارک 4 / 671. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 210. 5 ـ ترتیب المدارک 4 / 671. 6 ـ الصله 1 / 310. 7 ـ الدیباج المذهب 245. 8 ـ الصله 1 / 310. 9 ـ الصله 1 / 310. 10 ـ ترتیب المدارک 4 / 671. 1
[1] ـ ترتیب المدارک 4 / 671. 12 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 210. 13 ـ الصله 1 / 310. 14 ـ همان. 15 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 210.

دیگر منابع: مرآة الجنان 3 / 5؛ النجوم الزاهره 4 / 231؛ بغیة الملتمس 356؛ طبقات الحفّاظ 415؛ طبقات المفسرین 1 / 291؛ شذرات الذهب 3 / 163؛ العبر 2 / 201؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1061؛ تاریخ الاسلام 28 / 61؛ کشف الظنون 1 / 76؛ هدیة العارفین 1 / 515؛ معجم المؤلفین 5 / 186.

مرتضی نجفی

عبداللّه لرحمان ـ اندلسی

عبداللّه لرحمان ـ اندلسی (389 ـ 467ه)

ابومطرف عبداللّه لرحمان بن محمدبن عبداللّه لکبیر اندلسی لَخْمی مشهور به ابن وافد.

وی در ماه ذی الحجه 389 و در خانواده ای اشرافی در شهر طُلَیطله (تولدو) اندلس به دنیا آمد. بعد از ایام کودکی به تحصیل علم پرداخت. با علوم گوناگون آشنا شد؛ ولی در زمینه پزشکی، داروشناسی و داروسازی بیشتر تلاش کرد. به شهر قرطبه رفت و از ابوالقاسم خلف زهراوی علم پزشکی آموخت. 1 در فراگیری آثار جالینوس، دیسکوریدس و ارسطو همت گماشت و به مطالعه آنها پرداخت. تلاش او در کسب علم و مهارت های تجربی وی را به یک پزشک ماهر و داروشناس و داروساز متبحر تبدیل کرد. ابن وافد در شناخت داروهای ساده و ترکیب آنها به اندازه ای ماهر بود که هیچ کس در عصر وی به درجه و رتبه او نمی رسید. او به شیوه ای ابتکاری عمل می کرد: تغذیه را بر مداوا ترجیح می داد و مداوا با داروی ساده را بر داروهای مرکّب برتری می داد، با این شیوه توانسته بود بر بیماری های سخت غلبه یابد. 2 او شاگردانی در زمینه تخصصش تربیت کرد که ابن لوثُقه و ابن بصال از آن جمله اند. 3 این پزشک
داروساز برای ساختن داروهای مورد نیاز اقدام به ایجاد باغ گیاه شناسی کشاورزی در باغستان پادشاه طلیطله کرد4 و این ظاهراً بعد از معالجه حاکم بود که به مرضی سخت دچار شده و به دست ابن وافد معالجه گردید. 5 این اتفاق باعث شد حاکم به اهمیت پزشکی و داروسازی پی برد و او را وزیر و مشاور خویش قرار داده6 و امکاناتی را در اختیار وی قرار دهد. 7 او آثار قلمی مفیدی در زمینه طب و داروشناسی برجای گذاشت که عبارت اند از: الادویة المفرده و المجربات، الوساد، تدقیق النظر فی علل حاسة البصرک المغیث8 و مجموعه ای در علم کشاورزی. 9 ابن وافد سرانجام در روز جمعه بیستم ماه رمضان 467ه10 در شهر طُلَیطله درگذشت و در همانجا نیز دفن شد. 11

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 13. 2 ـ طبقات الامم 108؛ تاریخ الحکما 225. 3 ـ زندگی نامه علمی دانشمندان اسلامی 1 / 127؛ زندگی نامه علمی دانشوران 2 / 1 / 422. 4 ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 13. 5 ـ نامه دانشوران 5 / 211. 6 ـ طبقات الامم 107. 7 ـ تکملة الصله 3 / 13. 8 ـ عیون الانباء 456. 9 ـ الاعلام 3 / 226. 10 ـ تکملة الصله 3 / 13. 1
[1] ـ تکملة الصله 3 / 13.

دیگر منابع: دانش نامه ایران و اسلام 7 / 902؛ الوافی بالوفیات 18 / 257؛ تاریخ الفکر الاندلسی 467؛ الاعلام 3 / 326؛ ریحانة الادب 5 / 126؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 5 / 65؛ معجم المؤلفین 5 / 180.

مرتضی نجفی

عبداللّه لرحمان ـ تجیبی

عبداللّه لرحمان ـ تجیبی (323 ـ 416ه)

ابومحمد عبداللّه لرحمان بن عمربن محمد تُجیبی مصری بَزّار مشهور به ابن نحاس.

وی در سال 323ه به دنیا آمد. در هشت سالگی در سال 331ه استماع حدیث را آغاز کرد و در سال 339ه به مکه رفته و در آنجا مقیم شد. ابن نحاس از ابوسعیدبن اعرابی در مکه کسب دانش نمود، پس به مصر رفت و از ابوطاهر احمدبن محمدبن عمرو مدینی، احمدبن بهزاد سیرافی و عثمان بن محمد سمرقندی حدیث شنید. از شاگردان وی می توان به ابونصر سجزی، عبداللّه لرحیم بخاری و ابوعمرو دانی اشاره کرد. ابن نحاس پس از 93 سال زندگی در سال 416ه وفات یافت. مَشیخه در دو جزء1 و اجزاءٌ فی الحدیث آثار اوست. 2