عبداللّه لرحمان ـ قیروانی (م حدود 450ه)

ابوالقاسم عبداللّه لرحمان بن محرز نظّار قیروانی.

وی از دانشمندان سرزمین مغرب بود و توجه خاصی به علم حدیث و رجال آن داشت. زمانی به مشرق مسافرت کرد و با استادانی ملاقات نمود و از ایشان حدیث شنید. او فقه را نزد استادانی چون ابوبکربن عبداللّه لرحمن، ابن عمران فاسی و ابوحفص عطار فرا گرفت و از فقیهان برجسته و صاحب نظر گشت، به علاوه به علم قرائت نیز آگاهی داشت. 1 وی دارای مناظره علمی جالبی بوده و در این فن از دیگر دانشمندان مغربی مهارت بیشتری داشته است. 2 آثار او در این زمینه تعلیق علی المدونه مشهور به التبصره و کتابی به نام القصد و الایجاز می باشد. وی در آخر عمر به مرض جذام مبتلا گشت و در حدود سال 450ه درگذشت. 3

پی نوشت

هاعبداللّه لرحمان ـ قیروانی

1

ـ الدیباج المذهب 325. 2 ـ تراجم المؤلفین التونسیین 4 / 253. 3 ـ ترتیب المدارک 2 / 772.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 8 / 113.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه لرحمان ـ کاشانی

عبداللّه لرحمان ـ کاشانی (قرم پنجم هجری)

ابومحمد عبداللّه لرحمان بن حسن کاشانی.

از حافظان حدیث و مفسران شیعه بود که در کاشان زندگی می کرد و فردی خوش حافظه بود. نجاشی او را با عناوین حافظ مفسر، ضریر (نابینا) توصیف کرد و گوید: مکتوبه ای که عبداللّه لرحمان به ابوعبداللّه حسین بن عبیداللّه غضائری (م411ه) و شیخ مفید (م413ه) نوشته بود دیده ام. کاشانی قصیده ای درباره فقه نیز سروده است. 1 رجالیون شیعه او را مدح2 و گاه تضعیف کرده اند. 3

پی نوشت ها

[1] ـ رجال نجاشی 2 / 47. 2 ـ الوجیره 59. 3 ـ حاوی الاقوال 4 / 115.

دیگر منابع: حلاصة الاقوال 114؛ جامع الرواة 1 / 449؛ تنقیح المقال 2 / 142؛ منتهی المقال 4 / 107؛ مجمع الرجال 4 / 78؛ المعجم الموحد 2 / 61.

سیدمهدی حسینی عربی

عبداللّه لرحمان ـ متولّی

عبداللّه لرحمان ـ متولّی (426 ـ 478ه)

ابوسعد عبداللّه لرحمان بن محمد (مأمون) بن علی متولّی نیشابوری.

وی در سال 426ه یا 427ه در شهر نیشابور به دنیا آمد. 1 بعد از
گذراندن دوره کودکی به تحصیل علم پرداخت در زمینه حدیث و فقه و کلام تحصیل کرد و برای ارتقای سطح علمی خویش به شهرهای بخارا، مرو و مرورود مسافرت کرد. در زمینه فقه شافعی در بخارا از ابوسهل احمدبن علی فقیه شافعی و در مرو از علی فورانی فقیه شافعی و در مرورود از قاضی حسین استفاده کرد. 2 او از یاران قاضی حسین فقیه نیز به شمار می رفت. 3 او در زمینه حدیث از استاد ابوالقاسم قشیری و عبداللّه لغافر فارسی و دیگران بهره برد. 4 گرچه از کلام نیز بهره داشت، در فقه برجسته گردید و از فقیهان بنام شافعی شد. 5 او اختلاف بین مذاهب را در احکام خوب می دانست6 و اهل پژوهش در این زمینه بود. 7 متولی از بیان خوبی برخوردار بود و در مدتی که در بغداد بود به تدریس اشتغال داشت. در مدرسه نظامیه بغداد که محل شمار بسیاری از طالبان علم بود، به تدریس فقه پرداخت، هرچند به تدریس اصول نیز همت گماشت. 8 شاگردان فقهی او به مقامات علمی خوبی رسیدند. 9 گویند او زیبا و خوش اخلاق بود و بسیار تواضع و فروتنی داشت. 10 تألیفات او عبارت اند از الفرائض، 11 الغنیة فی الاصول12 و تتمة الابانه که تکمیل مباحث استادش فورانی در الابانه است. 13 او در شب جمعه هجدهم ماه شوال 47814 در شهر بغداد15 درگذشت، ابوبکر شامی بر بدن او نماز گزارد و در گورستان باب أبرز به خاک سپرده شد. 16

پی نوشت ها

[1] ـ وفیات الاعیان 3 / 134. 2 ـ تاریخ الاسلام 32 / 226. 3 ـ الکامل فی التاریخ 10 / 146. 4 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 107. 5 ـ تاریخ الاسلام 32 / 226. 6 ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 146. 7 ـ تاریخ الاسلام 32 / 226. 8 ـ المنتظم 16 / 244. 9 ـ مرآة الجنان 3 / 93. 10 ـ الوافی بالوفیات 18 / 225. 1
[1] ـ الاعلام 3 / 323. 12 ـ کشف الظنون 2 / 1212. 13 ـ الکامل فی التاریخ 10 / 146. 14 ـ المنتظم 16 / 244. 15 ـ وفیات الاعیان 3 / 134. 16 ـ المنتظم 16 / 244.

دیگر منابع: طبقات الشافعیه (ابن هدایه ا) 176 ـ 177؛ شذرات الذهب 3 / 358؛ البدایة و النهایه 12 / 128؛ العبر 2 / 338.

مرتضی نجفی

عبداللّه لرحمان ـ نیشابوری

عبداللّه لرحمان ـ نیشابوری (حدود 385 ـ حدود 470ه)

ابوالقاسم عبداللّه لرحمان بن علی بن احمد نیشابوری معروف به ابن ابی صادق.

اصل و تبار او اهل نیشابور بودند و او خود نیز در آن شهر1 در