عبداللّه لرحمن ـ

صفارعبداللّه لرحمن ـ صفار (م 436ه)

ابوسعد عبداللّه لرحمن بن احمدبن عمر صفّار اصفهانی.

وی برادر ابوسهل صفار فقیه بود و از احمدبن بندار شعّار و ابوالقاسم طبرانی روایت نمود. روایتگرانی نیز مانند محمدبن حسن علوی رسی و ابوعلی حداد از او روایت کرده اند. ابوسعد در شب عرفه سال 436ه درگذشت. 1 گویا کتاب الرسائل که الندیم یاد کرده2 از اوست.

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 29 / 428. 2 ـ الفهرست (الندیم) 152.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 17 / 585.

محمود هیئتی

عبداللّه لرحمن ـ لبیدی

عبداللّه لرحمن ـ لبیدی (م 440ه)

ابوالقاسم عبداللّه لرحمن بن محمد بن محمدبن عبداللّه لرحمان لبیدی حَضْرمی.

علم فقه را نزد ابومحمدبن ابوزید و ابوالحسن قابسی و علم حدیث را از مشایخ آفریقا فرا گرفت و از علما و مشاهیر آفریقا گردید. 1 علمای رجال اهل سنت او را عالم و شاعری بزرگ و محدثی متدین، عابد، مخلص و مفتی اهل مغرب دانسته اند. او بیشتر اوقاتش را با ابواسحاق جبنیانی می گذراند و از محضر او بهره می برد. ابوعبداللّه بن سعدون و جمعی دیگر از علمای آفریقا از او روایت کرده اند. 2 وی در شوال سال 440 و به نقلی 448ه در قیروان از دنیا رفت و فرزندش ابوبکر بر او نماز گزارد و در خانه اش به خاک سپرده است. 3 ابوالقاسم آثار متعددی نوشت که عبارت اند از: مسائل المدّونه، التفریع، البضعه، زیارات الامهّات، نوادر الروایات، کتابی در دویست جزء در مذهب مالکی، 4 کتاب فقهی که در آن جمع بین نوادر ابن ابی زید و موطا مالک نموده، المخلص فی اختصار المدونه و مناقب شیخ ابواسحاق جبنیانی. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الدیباج المذهب 249. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 623. 3 ـ ترتیب المدارک 4 / 707. 4 ـ تاریخ الاسلام 29 / 497. 5ـ هدیة العارفین 1 / 516.

دیگر منابع: الانساب 5 / 127؛ اللباب فی تهذیب الانساب 3 / 128؛ الاکمال 3 / 271 و 7 / 195؛ الاعلام 3 / 326؛ معجم المؤلفین 8 / 117.

رضا جعفری نوقاب

عبداللّه لرحیم ـ

بخاریعبداللّه لرحیم ـ بخاری (382 ـ 461ه)

ابوزکریا عبداللّه لرحیم بن احمدبن نصر تمیمی بخاری.

وی در ربیع الاول سال 382ه و به احتمال قوی در شهر بخارا به دنیا آمد. از دوران کودکی و کیفیت رشد او اطلاعی نداریم. او در شهر بخارا به تحصیل علم پرداخت و برای ادامه تحصیل به نیشابور و سرزمین های عراق، ماوراءالنهر، شام، مصر، یمن و آفریقای آن روز سفر کرد و با درنگ در شهرهای بزرگی چون بغداد دمشق، بصره و قیروان استادان بزرگی را ملاقات کرد و از آنان حدیث شنید. وی به مناطق مرزی در اندلس و مغرب زمین سفر کرد و احادیثی را که از بزرگان آنجا می شنید یادداشت می کرد. او در آخرین مرحله از سفر در مصر اقامت گزید. 1 به برکت این سفرها از حدود دویست استاد حدیث استفاده کرد2 که شاخص ترین آنان ابراهیم بن محمدبن یزداد از یاران ابن ابی حاتم رازی رجال شناس معروف اهل سنت است. 3 در این بین از محمد غُنجار و حمزه مهلبی نیز می توان نام برد. وی در خلال این سفرها به نقل حدیث نیز می پرداخت. ابن عساکر گوید: در زمانی که در دمشق اقامت داشت علی حنائی محدث و نصربن ابراهیم فقیه از او حدیث شنیدند. 4 این محدث نامدار، حافظ حدیث و مورد اعتماد اهل سنت بود. 5 اثری از او بر جای ماند که در زمینه مسافرت و ثواب ذکر تهلیل است؛ این اثر رسالة الرحله و اسبابها و قول لااله الاّ ا و ثوابها نام دارد؛ 6 او خود گوید: چهارده هزار حدیث نزد من موجود است. 7 وی سرانجام در روستای حوراء ـ در مصر ـ8 و در ماه محرم9 461 چشم از جهان فروبست. 10 برخی او را درگذشته در سال 471 دانسته اند. 11

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ دمشق 36 / 123 ـ 126. 2 ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 62. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 258. 4 ـ تاریخ دمشق 36 / 124 و 126. 5 ـ همان. 6 ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 62. 7 ـ تاریخ دمشق 36 / 124 و 126. 8 ـ النجوم الزاهره 5 / 84. 9 ـ همان. 10 ـ تاریخ دمشق 36 / 126. 1
[1] ـ نفح الطیب 3 / 64؛ معجم البلدان 2 / 316.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 31 / 47؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1158؛ العبر 2 / 31
[1] ـ 312؛ طبقات الحفّاظ 436 ـ 437؛ مرآة الجنان 3 / 65؛ ایضاح المکنون 3 / 563؛ شذرات الذهب 3 / 309؛ الوافی بالوفیات 18 / 320.

مرتضی نجفی