عبداللّه لرحیم ـ

عیّاضیعبداللّه لرحیم ـ عیّاضی (اواخر قرن 5ه)

عبداللّه لرحیم عیاضی سرخسی.

حکیم و شاعر فارسی زبان که در دولت آل سلجوق می زیسته است. 1 محمد عوفی یک رباعی از او را که در سوگ ابوالقاسم علی بن حسن باخرزی (کشته شده در سال 467ه) سروده، نقل کرده است. 2 به گفته رضاقلی هدایت وی شاگرد شیخ الرئیس ابوعلی سینا (م428ه) بوده است و در مرثیه او اشعاری دارد که ابیاتی از آن را هدایت نقل کرده است؛ همچنین یادآور شده عیاضی مداح طغرل (م455ه)، آلب ارسلان (م65ه) و ملک شاه سلجوقی (م485ه) نیز بوده است، از طرف دیگر هدایت همعصر بودن عیاضی را با عزّمی (متوفای بین 518 تا521ه) و نظامی عروضی نویسنده و شاعر قرن ششم که تولد او در اواخر قرن پنجم بوده) یادآور شده است. 3 از آنچه گذشت روشن می شود احتمالاً وفات عیاضی سرخسی در اواخر قرن پنجم اتفاق افتاده است. اثر او دیوان شعر است. 4 هدایت بعضی از اشعار او را که در مدح یا مرثیه سلاطین و بزرگان بوده، در کتاب خود نقل کرده است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ مجمع الفصحاء 1 / 2 / 1300. 2 ـ لباب الالباب 69و576. 3 ـ مجمع الفصحاء 1 / 2 / 1300. 4 ـ الذریعه 9 / 777. 5 ـ مجمع الفصحاء 1 / 2 / 1300.

دیگر منابع: فرهنگ سخنوران 411.

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

عبداللّه لسلام ـ قزوینی

عبداللّه لسلام ـ قزوینی (393 ـ 488ه)

ابویوسف عبداللّه لسلام بن محمد بن یوسف بن بُنْدار قزوینی.

وی در سال 393ه در قزوین به دنیا آمد. در تفسیر معتزلی و در فروع زیدی مذهب بود. 1 اعتزال را نزد قاضی عبداللّه لجباربن احمد آموخت و برای کسب علم حدیث به همدان، اصفهان و حرّان سفر کرد و در مناطقی چون مصر و طرابلس و بغداد ساکن شد. از استادان قزوینی می توان به ابونعیم اصفهانی، ابوطاهر سلمه و ابوالقاسم زیدی و از شاگردانش به ابوالقاسم ابن سمرقندی، اسماعیل بن محمدبن تیمی و ابوبکر محمدبن عبداللّه لباقی اشاره کرد. 2 وی تفسیری با عنوان حدائق ذات البهجه تألیف کرد که در حدود سیصد مجلد بود؛ هفت مجلد از
آن درباره تفسیر سوره فاتحه الکتاب و یک مجلد آن درباره تفسیر آیه 102 سوره بقره می باشد. 3 قزوینی سرانجام در سال 488ه درگذشت و در مقبره خیزران بغداد و در کنار قبر ابوحنیفه دفن گردید. 4

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 121. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق 36 / 218. 3 ـ الوافی بالوفیات 18 / 433. 4 ـ المنتظم 17 / 21.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 18 / 616؛ تاریخ الاسلام 33 / 250؛ البدایة و النهایه 12 / 150؛ مرآة الجنان 3 / 112؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 323؛ دول الاسلام 250؛ النجوم الزاهره 5 / 156؛ الجواهر المضیئه 2 / 423؛ تذکرة الحفّاظ 4 / 1208؛ شذرات الذهب 3 / 385؛ لسان المیزان 4 / 11؛ طبقات المفسرین (سیوطی) 56؛ طبقات المفسرین (داوودی) 1 / 308؛ معجم المفسرین 1 / 283؛ هدیة العارفین 1 / 569؛ کشف الظنون 1 / 634؛ معجم المؤلفین 6 / 231؛ الاعلام 4 / 7.

سیدمهدی حسینی عربی

عبداللّه لسید ـ بغدادی

عبداللّه لسید ـ بغدادی (400 ـ 477ه)

ابونصر عبداللّه لسیدبن محمدبن عبداللّه لواحد بغدادی مشهور به ابن صبّاغ.

برخی نام او را یوسف ذکر کرده اند. 1 او در سال 400ه در شهر بغداد به دنیا آمد. 2 در محله « باب المراتب » بغداد زندگی می کرد. پس از گذر از دوران کودکی به تحصیل علم پرداخت و نزد ابوالطیب طاهر طبری در زمینه فقه آموزش دید. وی در سایه تلاش و کوشش از فقیهان بنام شافعی گشت و در اصول فقه نیز مهارت یافت. وی در زمینه فقه اهل پژوهش بود. ابوالوفاء او را جزو سه نفری که در آن عصر اجتهاد مطلق کسب کرده اند دانسته است. 3 مهارت او در استنباط احکام فقهی، او را در ردیف فقیه معروف شافعی ابواسحاق شیرازی قرار داده، بلکه او را بر وی برتری داده است. او بهره های علمی خویش را به دیگران نیز یاد می داد. هنگام تأسیس مدرسه نظامیه در بغداد در سال 459، به عنوان اولین استاد به تدریس پرداخت و در فاصله ای که ابواسحاق شیرازی تدریس می کرد، کنار نشست و باز به کرسی تدریس در آن مدرسه تکیه زد. 4 شاگردان بسیاری از شهرهای گوناگون در کلاس درس او حاضر می شدند. 5 در سفری که به اصفهان داشت، دست از تدریس نکشید و در آنجا نیز به نقل حدیث پرداخت و مشیخه ابن عرفه را در آنجا تدریس کرد. 6 اسماعیل سمرقندی7 و قاسم بن علی حرامی بصری صاحب مقامات