پاسخ می گفت. عبداللّه لصمد کم حرف، خودنگهدار و باوقار بود و از روی تواضع در نماز جماعت، خود اذان می گفت و به امامت می ایستاد. وی که بعد از ابوبکربن أدهم قضاوت شهر قرطبه را پذیرفته بود، از اذان گفتن و امامت مسجد دست نکشید. وی بعدها از قضاوت کناره گرفت و خانه نشینی و عزلت را اختیار نمود. او در زمینه فقه و احکام عقود و پیمان ها مختصری نگاشته بود که مردم از آن استفاده می کردند. او سرانجام در اول ماه ربیع الاول 495ه در شهر قرطبه درگذشت و در گورستان ابن عباس آن شهر به خاک سپرده شد. 1

پی نوشت ها

[1] ـ کتاب الصله 2 / 377.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 34 / 218؛ هدیة العارفین 1 / 573؛ معجم المؤلفین 5 / 237.

مرتضی نجفی

عبداللّه لعزیز ـ جسری

عبداللّه لعزیز ـ جسری (حیات قرن 5ه)

ابومحمد عبداللّه لعزیزبن عثمان جِسری.

تنها علی نقی منزوی از او یاد کرده و می گوید: ابومحمد جسری ظاهراً از دانشمندان و مؤلفان سده پنجم هجری بوده و تألیفی به نام تکملة اللطایف و نزهة الظرایف دارد که احمدبن محمدبن منصور ارفنجی در تألیف کتاب قصص الانبیاء خود بیشتر از متن کتاب ابومحمد جسری استفاده کرده است. 1 بیش از این اطلاعی از او در دست نیست.

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست نسخه های خطی فارسی 6 / 4510.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه لعزیز ـ حلوائی

عبداللّه لعزیز ـ حلوائی (م456ه)

ابومحمد عبداللّه لعزیزبن احمد نصربن صالح حلوائی شمس الائمّه بخاری.

او اهل بخارا1 و از دانشمندان حنفی مذهب آن دیار بود. علم حدیث را از استادانی چون عبداللّه لرحمن بن حسین کاتب، 2 ابوسهل انماطی و بسیاری دیگر فرا گرفته و از ایشان حدیث نقل کرده است3 و فقه را از حسین بن خضر نَسَفی آموخته است. گروهی از رجال نویسان، حلوائی را مفتی اهل بخارا4 و برخی دیگر او را از پیشوایان اهل ری
برشمرده اند5 که حاکی از جایگاه علمی وی در این منطقه است. وی در بسیاری از علوم دیگر دستی داشته است. 6 از شاگردان وی می توان بزرگانی چون ابوبکر سرخسی و فخرالاسلام بزدوی را نام برد که فقه را از حلوائی فرا گرفته اند. 7 وی دارای کتاب های زیر بوده است: المبسوط، 8 النوادر، الفتاوی، شرح الحیل الشرعیة للخصاب، شرح سیرالکبیر للشیبانی، الکسب، 9 الواقعات، النفقات. 10 شمس الائمه در سال 456 در بخارا درگذشت و در « مقبره الصدور » دفن شد، 11 هرچند در محل و تاریخ درگذشت وی اختلاف است.

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 2 / 248. 2 ـ تاریخ الاسلام 30 / 398 و 180. 3ـ الاکمال 3 / 111 و 303. 4 ـ تاریخ الاسلام 30 / 398. 5 ـ الانساب 2 / 248. 6 ـ الفوائد البهیه 96. 7 ـ تاریخ الاسلام 30 / 398. 8 ـ الجواهر المضیئه 2 / 429. 9 ـ هدیة العارفین 1 / 578. 10 ـ معجم المؤلفین 5 / 243. 1
[1] ـ تاریخ الاسلام 30 / 398.

دیگر منابع: تبصیر المنتبه 2 / 511؛ الطبقات السنیه 4 / 345؛ تاج التراجم 128؛ کشف الظنون 2 / 1224؛ المشتبه 1 / 244؛ الاعلام 4 / 13.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه لعزیز ـ سعدی

عبداللّه لعزیز ـ سعدی (م 465ه)

ابومحمد عبداللّه لعزیزبن عبداللّه بن ثعلبه اندلسی شاطبی سعدی.

او اهل شاطبه ـ شهری در شرق اندلس ـ بود به قصد انجام مناسک حج عازم سفر شد؛ 1 سپس به منظور تحصیل علم وارد دمشق شد و از ابوالحسن بن ابی الحدید حدیث شنید؛ سپس به عراق کوچ کرد و از محضر محمد صریفینی و ابومنصور عکبری بهره علمی برد و افرادی مثل ابورافع میّاس بن مهدی بن کامل و فرزندش ابراهیم بن میّاس از او حدیث نقل کرده اند. او کتاب غریب الحدیث ابوعبید قاسم بن سلام را بر اساس حروف معجم تنظیم و مرتب نمود که ابومحمدابن اکنانی در سال 462 آن کتاب را از او روایت نمود. او فردی فاضل و آگاه به حدیث بود و سرانجام در ماه رمضان 465ه در قصبه حوران از توابع دمشق درگذشت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 88. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق 36 / 291.

دیگر منابع: نفح الطیب 2 / 635؛ انباه الرواة 2 / 183؛ مختصر تاریخ دمشق 15 / 138؛ هدیة العارفین 1 / 578؛ معجم المؤلفین 5 / 251.

پژوهشکده