دیگر منابع: فرهنگ سخنوران 391؛ ترجمان البلاغه 14، 24 و 57؛ ریحانة الادب 4 / 134؛ تاریخ نظم و نثر در ایران 1 / 36.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه لعزیز ـ قیسی

عبداللّه لعزیز ـ قیسی (م 427ه)

ابومحمد عبداللّه لعزیزبن احمدبن سید قیسی مغلّس اندلسی بلنسی.

او از اندلس به مصر کوچ کرد و همانجا را به عنوان وطن اختیار نمود و علوم لغت و ادب را نزد استادانی مثل ابوالعلاء صاعدبن حسن ربعی در مغرب و ابویعقوب یوسف بن یعقوب بن فرزاد نجیرمی در مصر فرا گرفت و از علمای برجسته در علم لغت و ادبیات به شمار آمد. سلیمان بن احمد سرقسطی از او روایت دارد. 1 قیسی پس از مصر به بغداد رفت و از علمای این شهر بهره ها گرفت. وی از شعر و شاعری هم بهره مند بود و اشعار زیادی سروده است. قصیده هایی دارد که به منظور مناقضه و معاوضه بین او و ابوطاهر اسماعیل بن خلف سروده شد که در دیوان آن دو نفر موجود می باشد. 2 او در جمادی الاولی سال 427 در مصر درگذشت3 و شیخ ابوالحسن علی بن ابراهیم حوفی در مصلی صدفی بر پیکر او نماز خواند و در مقبره بنی اسحاق مصر مدفون گردید. 4

پی نوشت ها

[1] ـ جذوة المقتبس / 269. 2 ـ وفیات الاعیان 3 / 193. 3 ـ جذوة المقتبس 269. 4 ـ وفیات الاعیان 3 / 193.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 2 / 98؛ بغیة الملتمس 371؛ نفح الطیب 2 / 132؛ کتاب الصله 2 / 369 و 370؛ دایرة المعارف الشیعیة العامه 12 / 203؛ الوافی بالوفیات 18 / 465؛ سیر اعلام النبلاء 77 / 541؛ معجم المؤلفین 5 / 241.

عبداللّه لعلی باقری

عبداللّه لعزیز ـ کتّانی

عبداللّه لعزیز ـ کتّانی (389 ـ 466ه)

ابومحمد عبداللّه لعزیزبن احمد بن محمدبن علی کتّانی دمشقی تمیمی.

وی در سال 389ه متولد شد و برای کسب علم و حدیث به بلاد گوناگونی از جمله موصل، نصیبین و منبج سفر نمود. او در سال 407ه شروع به یادگیری حدیث کرد و از ابوالقاسم صدقه بن محمد قرشی، ابونصر محمدبن احمد جندی، ابوالحسن علی بن احمد حمامی و ابوالقاسم حُرْفی حدیث شنید. 1 برخی از رجال نویسان اهل سنت
ابومحمد را حافظ حدیث و از محدثان موثق و دارای روایات بسیار دانسته اند. 2 روایتگرانی نیز مانند ابوبکر خطیب بغدادی، محمدبن ابی نصر حمیدی، احمدبن عقیل فارسی و عمربن عبداللّه لکریم دهستانی از او روایت کرده اند. وی سرانجام در سال 466ه درگذشت. 3 ذیل بر کتاب الوفیات النقله ابوسلیمان حافظ اثر اوست. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 36 / 262. 2 ـ الانساب 5 / 32. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 36 / 262. 4 ـ هدیة العارفین 1 / 578.

دیگر منابع: المنتظم 16 / 158؛ العبر 2 / 320؛ الکامل فی التاریخ 10 / 93؛ اللباب 3 / 83؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 248؛ البدایة و النهایه 12 / 109؛ شذرات الذهب 3 / 325؛ الاعلام 4 / 13؛ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد 19 / 163؛ دول الاسلام 238؛ مرآة الجنان 3 / 72؛ النجوم الزاهرة 5 / 96؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1170؛ طبقات الحفّاظ 438؛ تاریخ الاسلام 31 / 202؛ معجم المؤلفین 5 / 242.

محمود هیئتی

عبداللّه لعزیز ـ مصری

عبداللّه لعزیز ـ مصری (م حدود 400ه)

ابوالعلا عبداللّه لعزیزبن عبداللّه لرحمن بن حسین بن مهذب مصری معروف به ابن ابی الجلیل.

از دانشوران نحو و لغت است که گفته شده به همراه پدر، برادر و عمویش به مصر نزد حاکمان فاطمی مهاجرت کردند. پدرش در سال 383ه مرد و او بر پدر خود نماز گزارد. برادرش ابوجعفر محمد نیز که متولی بیت المال بوده در سال 393 درگذشت. عبداللّه لعزیز در مصر دانش نحو را نزد ابومحمد حسن بن علی بن عبداللّه لرحمان میداسی (منداسی) نحوی (م 379) و لغت را از ابوالحسین مهلبی علی بن احمدبن محمد ادیب (م 385) فرا گرفت و خود کتابی در علم لغت نوشت که گویا در زمان قفطی (م624) در مصر موجود بوده است. 1 کتاب های السبب لحصر کلام العرب در شصت بخش2 و العشق و العشاق را برای ابن ابی الجلیل نام برده اند که از کتاب دومی، جلال الدین سیوطی (م911) بهره برده است. 3 تاریخ مرگ او دقیقاً روشن نیست؛ ازاین رو در حدود 400ه تخمین زده اند. 4

پی نوشت ها

[1] ـ إنباه الرواة 2 / 184. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 577. 3 ـ المحاضرات و المحاورات 172. 4 ـ تبصیر المنتبه 2 / 536.