عبداللّه لکریم ـ

طبریعبداللّه لکریم ـ طبری (م478ه)

ابومعشر عبداللّه لکریم بن عبداللّه لصمد بن محمدبن علی طبری قطّان مصری.

وی در مکه می زیست1 و از فقهای معروف شافعیه و استاد علم قرائت در مکه بود. برای تحصیل علم به شهرهای گوناگونی چون مصر، بغداد، غزّه، منبج، حرّان، آمِد، حلب، سلماس و جزیره مسافرت کرده و از استادان بسیاری بهره مند شده است. علم قرائت را در حرّان از ابوالقاسم زیدی و در مکه از ابوعبداللّه کارزینی فرا گرفت و حدیث را از ابوعبداللّه بن نظیف و تراب بن عمر آموخت. 2 ابومعشر طبری مفسر بود3 و در مکه به تدریس علم قرائت اشتغال داشت4 و از فقهای مورد اعتماد به شمار می رفت. 5 وی در زمینه علم قرائت و حدیث، شاگردانی را نیز پرورش داده که از آن میان افرادی مثل ابوعلی بن عرجاء، ابوعلی بن بلیّمه، 6 ابونصر غازی و ابوتمام صیمری را می توان نام برد. 7 ابومعشر دارای آثاری در علم قرائت بوده که عبارت اند از: سوق العروس، الدرّر، 8 التلخیص فی القراآت، 9 الرشاد، المسائل، القرّاء، الحروف، الورد، هجاء المصاحف و کتابی در لغت. 10 وی سرانجام در سال 478 در مکه درگذشت. 11

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 63. 2 ـ تاریخ الاسلام 32 / 228. 3 ـ معجم المؤلفین 5 / 316. 4 ـ العبر 2 / 339. 5 ـ غایة النهایه 1 / 401. 6 ـ معرفة القراء الکبار 1 / 436. 7 ـ تاریخ الاسلام 32 / 228. 8 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 152. 9 ـ فهرست ابن خیّر 29. 10 ـ تاریخ الاسلام 32 / 229. 1
[1] ـ تاریخ الاسلام 32 / 229 و 215.

دیگر منابع: لسان المیزان 4 / 49؛ شذرات الذهب 3 / 358؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 488؛ دول الاسلام 244؛ کشف الظنون 2 / 1009؛ هدیة العارفین 1 / 608.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه لکریم ـ قشیری

عبداللّه لکریم ـ قشیری (376 ـ 465ه)

ابوالقاسم عبداللّه لکریم بن هوازن بن عبداللّه لملک قشیری نیشابوری.

او سال 376ه در اُستوا ناحیه ای در نیشابور به دنیا آمد. ادبیات عربی را در همان استوا نزد ابوالقاسم یمانی آموخت و بعد از آن برای کسب درجات عالی به نیشابور سفر کرد و از ابوعلی دقاق تصوف آموخت. از ابوالحسن خفاف، ابونعیم اسفراینی، ابن باکویه، علی بن احمد اهوازی، ابوعبداللّه لرحمان سُلمی حدیث آموخت و روایت
کرد. خطیب بغدادی، پسرش عبداللّه لمنعم، نوه اش ابوالاسعد هبه الرحمان، ابوعبداللّه فراوی، زاهر شحامی و عبداللّه لجبار خُواریّ از او روایت کرده اند؛ 1 همچنین فقه را نزد ابوبکر طوسی و اصول را نزد ابوبکربن فورک آموخت. رجال نویسان اهل سنت او را فقیهی بزرگ، متکلم، اصولی، ادیب، شاعر، نویسنده، نحوی معرفی کرده2 و گفته اند او محدثی ثقه بود و در اصول بر مذهب اشعری و در فروع طبق مذهب شافعی عمل می کرده و مدتی هم ریاست تصوف را برعهده داشت. سال 465ه در نیشابور از دنیا رفت و کنار قبر استادش ابوعلی دقاق به خاک سپرده شد. 3 آثار او عبارت اند از: نحر القلوب، لطائف الاشارات فی تفسیر القرآن، الجواهر، احکام السماع، آداب الصوفیه، عیون الاجوبة فی فنون الاسئله، المناجاة، المنتهی فی نکت اولی النهی، 4 الرسالة القشیریه 5 و التفسیر الکبیر که با عنوان التیسیر فی علم التفسیر شهرت دارد، 6 اربعون فی الحدیث، استفاضة المرادات، بلغة المقاصد فی التصوف، التخبیر فی علم التذکیر فی معانی اسم ا تعالی، الفصول فی الاصول، المعراج، ناسخ الحدیث و منسوخه، حیاة الارواح و الدلیل الی طریق الصلاح، شکایة اهل النسة بحکایة مانالهم من المحنه، منثور الخطاب فی شهود الالباب، 7 فصل الخطاب فی فضل اللّه لنطق المستطاب. 8

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 31 / 171. 2 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 153. 3 ـ تاریخ بغداد 11 / 83. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 227. 5 ـ الکامل فی التاریخ 10 / 88. 6 ـ ابناه الرواة 2 / 193. 7 ـ هدیة العارفین 1 / 607 و 208. 8 ـ تاریخ الاسلام 31 / 174.

دیگر منابع: الانساب 10 / 156؛ المنتظم 16 / 148؛ تاریخ نیشابور (حاکم) 223؛ دمیة القصر 2 / 993؛ وفیات الاعیان 3 / 205؛ التدوین فی اخبار قزوین 3 / 210؛ طبقات المفسرین (سیوطی) 61؛ طبقات المفسرین (داودی) 1 / 344؛ البدایة و النهایه 12 / 107؛ دول الاسلام 238؛ طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 157؛ النجوم الزاهره 5 / 91؛ کشف الظنون 1 / 520.

احسان آذرکمند

عبداللّه ـ ابن غربالی

عبداللّه ـ ابن غربالی (م403ه)

ابوبکر عبداللّه بن حسین بن ابراهیم ابن غربالی.

ابوبکر اهل قرطبه اندلس و منسوب به یکی از خاندان معروف و درباری آنجا و از بزرگان و دانشمندان بود. از ابوعلی بغدادی و